Wychodzenie z alkoholizmu to proces trudny i długotrwały, który wymaga zarówno ogromnego samozaparcia, jak i specjalistycznej pomocy. Warto pamiętać, że samo przejście odwyku to jedynie jeden z etapów leczenia – równie dużym, o ile nie jeszcze większym wyzwaniem dla osoby uzależnionej, jest utrzymanie trzeźwości po jego przebyciu. W ramach wsparcia w abstynencji stosuje się różne metody, w tym farmakologiczne, aby zredukować ryzyko powrócenia do uzależnienia po zakończeniu terapii w ośrodku. Zalicza się do nich między innymi esperal – wszywka alkoholowa. Wyjaśniamy, jaki jest jej mechanizm działania oraz jak przebiega proces jej implantacji.
Wszywka alkoholowa – czym jest i jak działa?
Wszywka alkoholowa, znana również pod handlową nazwą Esperal, to potoczna nazwa procedury medycznej wykorzystywanej jako środek wspomagający leczenie alkoholizmu. Polega ona na podskórnej implantacji tabletek, które w swoim składzie zawierają substancję czynną disulfiram. Substancja ta blokuje zdolność metabolizowania alkoholu w organizmie, poprzez zahamowanie wydzielania enzymu odpowiadającego za jego metabolizowanie – dehydrogenazy aldehydowej. W efekcie tego aldehyd octowy, będący toksycznym metabolitem alkoholu, nie jest trawiony. W przypadku, gdy osoba wypije etanol, a przeszła zaszycie alkoholowe, stężenie aldehydu octowego we krwi nagle rośnie, prowadząc niemalże od razu do pojawienia się objawów zatrucia. Wówczas nawet najmniejsze ilości alkoholu mogą wywołać zaczerwienienie twarzy, nadmierną potliwość, bóle i zawroty głowy, nudności i wymioty czy uderzenia gorąca, czyli symptomy tzw. reakcji disulfiramowej.
Wszywka dla osób uzależnionych od alkoholu zaliczana jest do metod terapii awersyjnej. W założeniu negatywne konsekwencje, jakie wywołuje połączenie disulfiramu z alkoholem, mają wywołać u osoby uzależnionej wstręt i niechęć względem używki. Trzeba jednak podkreślić, że samo w sobie zaszycie alkoholowe nie jest sposobem leczenia alkoholizmu. Co więcej, wszywka w ogóle nie może być zastosowana u osób, które znajdują się w aktywnej fazie uzależnienia. Disulfiram wywołuje szereg nieprzyjemnych objawów już przy spożyciu bardzo niewielkich ilości alkoholu – symptomy te nie tylko potrafią utrzymywać się przez długi czas, ale także się nasilić w przypadku spożycia większej dawki substancji, stwarzając nawet zagrożenie życia. Należy także pamiętać, że substancja ta wchodzi w reakcję nie tylko z napojami wyskokowymi, ale także ze wszystkim innym, co zawiera w sobie etanol – opartymi na jego bazie płynami do higieny jamy ustnej i lekami, cukierkami alkoholowymi itp.
Disulfiram – jak przebiegają przygotowania do jego implantacji?
Ze względu na to, jak poważne ryzyko dla zdrowia, a nawet życia, stwarza połączenie etanolu z disulfiramem, wszywka na alkohol może być zaimplantowana jedynie u osób, które przed jej wszyciem przeszły leczenie alkoholizmu. W pierwszej kolejności uzależniony powinien udać się na detoks alkoholowy. To procedura medyczna mająca na celu oczyszczenie organizmu z toksyn nagromadzonych wskutek długotrwałego nadużywania alkoholu i przywrócenie równowagi jonowo-elektrolitowej w ciele. Detoksykacja pozwala na bezpieczne przerwanie ciągu i uzupełnienie niedoborów spowodowanych przez nadmierne spożywanie trunków procentowych, poprawiając tym samym ogólny stan fizyczny osoby. W jej trakcie pacjentom niekiedy podaje się także różnego typu leki, aby złagodzić symptomy zespołu odstawiennego i pomóc w przejściu przez odtruwanie alkoholowe.
Oprócz detoksykacji, wszycie disulfiramu poprzedzać powinna także terapia alkoholowa. Ma ona ogromne znaczenie, gdyż skupia się na psychologicznych aspektach alkoholizmu – przyczynach wpadnięcia w nałóg, sytuacji życiowej osoby uzależnionej oraz jej stanie mentalnym. To właśnie spotkania z psychoterapeutą uzależnień umożliwiają choremu zrozumienie podłoża choroby alkoholowej, mechanizmów, jakie nim rządzą oraz oduczenie się dawnych, niezdrowych nawyków i wprowadzenie pozytywnych zmian w swoim życiu. W ich trakcie uzależniony na nowo uczy się życia w trzeźwości, poznaje alternatywne sposoby na radzenie sobie ze stresem i negatywnymi emocjami, a także metody walki z pokusą sięgnięcia po kieliszek. Psychoterapia pozwala na zmianę podejścia do używki i spojrzenia na swój problem z innej perspektywy, w sposób racjonalny. Taka modyfikacja myślenia o alkoholu jest kluczowa dla utrzymania abstynencji już po zakończeniu leczenia odwykowego.
Dopiero wtedy, gdy osoba uzależniona pomyślnie przejdzie przez odwyk, może udać się na zabieg wszycia esperalu. Całą procedurę poprzedza konsultacja lekarska, w której trakcie pacjent dowiaduje się o jej przebiegu, korzyściach oraz potencjalnym ryzyku. Jeżeli podejmie on decyzję o wykonaniu zabiegu, przechodzi przez badanie lekarskie i wywiad celem kwalifikacji do zaszycia. Po jej pomyślnym przejściu można przystąpić do zabiegu. Procedura ta wykonywana jest pod znieczuleniem miejscowym i trwa około 30 minut. W jej trakcie chirurg umieszcza 8-10 tabletek z disulfiramem pod skórą pacjenta, zwykle w okolicach łopatki lub na pośladku. Tabletki te działają zwykle około 8 miesięcy – jeżeli zajdzie taka potrzeba, zabieg po upływie tego czasu można powtórzyć.
Należy przy tym zaznaczyć, że wszywka alkoholowa nie jest rozwiązaniem dla każdego. Wśród przeciwwskazań do zaszycia wymienia się między innymi choroby układu sercowo-naczyniowego, ciężkie choroby i zaburzenia psychiczne, uczulenie na którykolwiek ze składników leku oraz ciążę i karmienie piersią. Zabiegu tego nie można również wykonać w przypadku, gdy pacjent znajduje się pod wpływem alkoholu bądź nie zachował przed nim okresu abstynencji. Jeżeli jednak przeciwwskazań nie ma, wszywka alkoholowa może okazać się bardzo skutecznym środkiem wspomagającym utrzymanie trzeźwości.