Uzależnienie od narkotyków jest chorobą, która swoimi konsekwencjami znacznie wykracza poza te doświadczane przez zmagającą się z nim osobę. Wskutek nałogu cierpi nie tylko ona sama, ale także całe jej najbliższe środowisko. Ciągły lęk i niepewność, poczucie bezradności, częste kłótnie i wahania nastroju, a nawet podporządkowanie swojego życia choremu – wszystkie te problemy, z którymi na co dzień musi mierzyć się rodzina uzależnionego od środków odurzających bardzo negatywnie odbijają się na jej zdrowych członkach. Nierzadko wskutek życia z osobą uzależnioną również ona potrzebuje pomocy. Przedstawiamy, jakie konsekwencje mogą dotknąć najbliższych człowieka zmagającego się z narkomanią i gdzie członkowie jego rodziny mogą szukać wsparcia.
Współuzależnienie od narkotyków – czym jest i jak sobie z nim radzić?
Mimo, iż narkomania w rodzinie bardzo negatywnie wpływa na niemalże każdy aspekt życia jej członków, szczególnie dotkliwie choroba ta odbija się na ich psychice. Jednym z zaburzeń, które często dotyka partnerów/partnerki uzależnionego, jest współuzależnienie od narkotyków. Zjawisko to definiuje się jako zaburzona adaptacja do patologicznej sytuacji, wynikająca z pozostawania w bliskim związku z człowiekiem uzależnionym. W miarę jej rozwoju nasilają się destrukcyjne mechanizmy adaptacyjne, które mają na celu utrzymanie równowagi w rodzinie, jednak w praktyce jedynie pogarszają sytuację. Osoba współuzależniona od narkotyków staje się nadmiernie odpowiedzialna i kontrolująca, jednocześnie starając się usprawiedliwiać, ukrywać i tłumaczyć zachowanie chorego partnera/partnerki. Przejmuje na siebie zaniedbywane przez uzależnionego obowiązki zawodowe i domowe, przeznacza również dużo czasu na redukcję skutków tych zaniedbań, co często robi kosztem własnych potrzeb. Nie zdaje sobie przy tym sprawy, że w ten sposób nieświadomie i niecelowo podtrzymuje nałóg bliskiego, przy czym należy zaznaczyć, że to nie ona ponosi odpowiedzialność za rozwój jego uzależnienia. Niestety współuzależnienie od narkotyków wiąże się także z mocno zaniżoną samooceną, niskim poczuciem własnej wartości oraz dużym lękiem przed odrzuceniem, może nawet doprowadzić do utraty własnej tożsamości. Zastanawiając się, jak pomóc osobie uzależnionej od narkotyków, partner/partnerka podejmuje przeróżne działania mające na celu ją powstrzymać, jednak niestety zwykle bezskutecznie. Rodzi to w nim/niej poczucie bezradności i bezsilności, które jedynie się pogłębiają, gdy bliski zmagający się z narkomanią nieustannie składa i łamie obietnice abstynencji.
Wyjście ze współuzależnienia potrafi być bardzo trudne, jednak nie jest niemożliwe. Osoby w nie uwikłane wsparcia szukać mogą między innymi u terapeutów specjalizujących się w tym zakresie. W trakcie spotkań ze specjalistą współuzależnieni poznają mechanizmy rządzące ich emocjami i zachowaniem oraz skuteczniejsze i przede wszystkim zdrowsze sposoby radzenia sobie z trudną sytuacją. Terapia pomaga również w stawianiu granic oraz skupianiu się na własnym zdrowiu. Osobom współuzależnionym zaleca się także uczestnictwo w spotkaniach grupy wsparcia, w której uczestniczą ludzie zmagający się z podobnym problemem.
Wsparcie dla rodzin osób uzależnionych – gdzie go szukać?
Oprócz terapii indywidualnej, skupiającej się na samych partnerach/partnerkach ludzi uwikłanych w narkomanię lub ich dzieciach, pomoc dla rodzin osób uzależnionych od narkotyków może przybrać również postać terapii rodzinnej. To forma terapii, w której uczestniczą członkowie rodziny z problemem narkotykowym, przy czym warto zaznaczyć, że nie muszą brać w niej udziału wszyscy członkowie. Skupia się ona przede wszystkim na zaburzonej dynamice i komunikacji w systemie rodzinnym, wynikającej z nałogu oraz wpływu, jaki narkomania ma na jej członków, chociaż nie tylko. W jej trakcie uczestnicy poznają mechanizmy rządzące nałogiem oraz takie, które pozwalają na efektywniejsze radzenie sobie ze skutkami uzależnienia bliskiego. Umożliwiają również wypracowanie skuteczniejszych metod rozwiązywania konfliktów oraz komunikacji z osobą uzależnioną. Wsparcie dla rodzin osób uzależnionych oferują też grupy wsparcia, skupiające ludzi, którzy żyją lub żyli w rodzinie z problemem narkotykowym. Uczestnictwo w nich pozwala nie tylko na wymianę doświadczeń, ale także na otrzymanie wsparcia emocjonalnego i poznanie praktycznych porad dotyczących tego, jak radzić sobie z nałogiem bliskiego czy też jak reagować na jego zachowania. Jeżeli natomiast z narkomanią zmaga się Twoje dziecko, pomocy udzielić może grupa wsparcia dla rodziców dzieci uzależnionych.
Istnieją również specjalne programy edukacyjne dla rodzin osób uzależnionych od narkotyków, które dostarczają kluczowych informacji o narkomanii, jej skutkach czy metod radzenia sobie z nią. Warto pamiętać, że edukacja odgrywa bardzo istotną rolę w zrozumieniu podłoża uzależnienia, jego prawdziwej natury oraz zagrożeń, jakie niesie za sobą zarówno dla uwikłanego w chorobę, jak i jego bliskich. To właśnie ona stanowi podstawę do wprowadzenia zdrowszych mechanizmów oraz może zmotywować do zasięgnięcia profesjonalnej pomocy. Uświadamia także, że uzależniony samodzielnie nie jest w stanie wyjść z nałogu – jedynym skutecznym sposobem jest udanie się na detoks narkotykowy i leczenie. Dodatkowo, jeżeli problem narkotykowy negatywnie odbił się na sytuacji finansowej rodziny lub też wskutek nałogu osoba uzależniona popadła w problemy prawne, warto skorzystać z usług specjalistów ds. poradnictwa finansowego i prawnego.