Narkotyki, zwłaszcza wtedy, gdy są przyjmowane regularnie, potrafią wyrządzić ogromne szkody w organizmie. Oprócz takich zagrożeń, jak wpadnięcie w uzależnienie, ich zażywanie wiąże się również z wysokim ryzykiem rozwoju różnego typu chorób psychicznych oraz fizycznych. Co ważne, na to, czy schorzenia te się rozwiną, wpływa nie tylko sam rodzaj używki i częstotliwość jej przyjmowania, ale także sposób podania. Przykładowo, osoby, które zażywają środki odurzające dożylnie, są znacznie bardziej narażone na wystąpienie poważnych chorób zakaźnych – takich, jak HIV. Wyjaśniamy, jaki jest związek między substancjami takimi jak narkotyki a HIV i innymi schorzeniami oraz dlaczego wskutek spożywania tych używek może dojść do zarażenia.
Czym jest wirus HIV?
HIV to ludzki wirus nabytego niedoboru odporności, który atakuje system odpornościowy organizmu. Uszkadza on należące do niego komórki odpornościowe, stopniowo upośledzając ich zdolność do obrony organizmu przed nawet prostymi infekcjami. Zarażenie się tym patogenem uznawane jest za chorobę przewlekłą, która nieleczona może prowadzić do rozwoju AIDS oraz śmierci.
Objawy, z jakimi wiąże się zakażenie HIV, w dużej mierze zależą od etapu choroby. Pierwsza faza, określana jako ostra infekcja wirusem HIV, występuje w ciągu pierwszych 2-4 tygodni od zarażenia i przejawia się symptomami grypopodobnymi – gorączką, bólami mięśni i głowy. W jej trakcie poziom stężenia tego patogenu we krwi jest bardzo wysoki, co zwiększa ryzyko jego przeniesienia na inną osobę. W kolejnym etapie, zwanym przewlekłą infekcją HIV, która może trwać nawet dziesięcioleciami, chory zwykle nie doświadcza żadnych objawów. Wirus namnaża się wówczas wolniej, niż wcześniej, jednak dalej wyrządza poważne szkody w układzie odpornościowym. Ostatnią fazą choroby, która rozwija się w przypadku braku leczenia, jest zachorowanie na AIDS – zespół nabytego niedoboru odporności. HIV w jej trakcie do tego stopnia upośledza komórki odpornościowe, że nie mogą one bronić organizmu przed niemalże żadnymi infekcjami, co może przyczynić się do zachorowania na bardzo poważne, bezpośrednio zagrażające życiu choroby.
Dlaczego wskutek brania dożylnych narkotyków można zarazić się HIV?
Wyższe ryzyko HIV u osób uzależnionych od narkotyków, a szczególnie od tych przyjmowanych drogą dożylną, wynika przede wszystkim ze sposobów przenoszenia się tego wirusa. Patogenem tym zarazić się można bowiem między innymi poprzez kontakt z zainfekowaną krwią. Jeśli więc ta sama igła stosowana do iniekcji środka odurzającego jest wykorzystywana przez kilka osób, a jedna z nich okaże się być nosicielem HIV, prawdopodobieństwo zakażenia się wirusem znacznie wzrasta. To samo ryzyko wiąże się z korzystaniem z igieł znalezionych, a nawet z tych zdezynfekowanych. Warto bowiem zaznaczyć, że ich dokładne oczyszczenie może jedynie zmniejszyć szansę na zarażenie, ale nie ją wyeliminować.
Związek, jaki mają ze sobą zanieczyszczone wspólne igły a HIV, nie jest jednak jedynym powodem, dla którego osoby zażywające narkotyki znajdują się w grupie ryzyka zarażenia tym wirusem. Nierzadko wskutek bycia pod wpływem substancji psychoaktywnej są one bardziej skłonne do angażowania się w ryzykowne stosunki seksualne z różnymi osobami bez zabezpieczenia. A to właśnie nasienie i wydzielina z pochwy stanowią główne, obok krwi, drogi przenoszenia się patogenu.
Narkotyki dożylne a choroby zakaźne
Warto zaznaczyć, że zakażenie wirusem HIV to niejedyne zagrożenie związane z dożylnym zażywaniem środków odurzających. Poprzez stosowanie tych samych igieł zarazić można się również między innymi wirusami HBV i HCV. Oba patogeny odpowiadają za rozwój wirusowego zapalenia wątroby – typu B (HBV) lub typu C (HCV), które nieleczone mogą doprowadzić nawet do marskości wątroby, a w konsekwencji śmierci. Ponadto substancje psychoaktywne zażywane dożylnie to zazwyczaj te najbardziej szkodliwe narkotyki – najsilniej uzależniające, wywołujące najpoważniejsze choroby osób uzależnionych od narkotyków oraz te, które najłatwiej przedawkować.
Zapobieganie zakażeniom HIV wśród osób uzależnionych od narkotyków
Ze względu na zwiększone ryzyko zakażenia ludzkim wirusem nabytego niedoboru odporności, szczególne znaczenie ma prewencja HIV wśród osób uzależnionych od narkotyków. Kluczowa przy zapobieganiu zarażeniu patogenem jest edukacja – zarówno na temat dróg przenoszenia, jak i konsekwencji, jakie za sobą niesie rozwój spowodowanej nim choroby. Takie kwestie, jak np. stosowanie nieużywanych igieł, niedzielenie się nimi z innymi czy odpowiednia ich utylizacja to podstawa. Nie rozwiąże ona jednak źródła problemu, jakim jest sam fakt nadużywania narkotyków i uzależnienie. W praktyce od konsekwencji zdrowotnych zażywania środków odurzających – dożylnie lub nie – może uchronić jedynie trwała abstynencja, możliwa do utrzymania wyłącznie wtedy, gdy osoba zmagająca się z nałogiem uda się na leczenie uzależnień.