Choć bezpośrednio uzależnienie dotyka osoby zmagającej się z nałogiem, w pośredni sposób poszkodowani są także ludzie z otoczenia chorego. Uzależnienie wpływa na każdą dziedzinę życia – również na relacje międzyludzkie. Największy wpływ poza samym uzależnionym nałóg wywiera oczywiście na jego partnerze lub partnerce. Osoby pozostające w związku z chorym same często potrzebują specjalistycznej pomocy. Jednym z narzędzi wykorzystywanych przez terapeutów jest terapia dla par.
Terapia dla par – czy pomaga w walce z uzależnieniem?
Zachowania osoby uzależnionej w dużym stopniu oddziałują negatywnie na relacje z partnerem lub partnerką. Budowaniu wzajemnego zaufania nie pomagają kłamstwa, kolejne niespełnione obietnice poprawy, czy wydawanie bez porozumienia wspólnych środków. Partnerzy odsuwają się od siebie, ponieważ w kolejnych stadiach rozwoju uzależnienia chory może izolować się i zmagać z zaburzeniami psychicznymi czy stanami depresyjnymi. Pogarszająca się sytuacja w życiu uczuciowym może dodatkowo utrudniać pokonanie nałogu i stanowić dodatkowe źródło zmartwień dla uzależnionego. Jeżeli partnerzy decydują się na pozostanie w związku mimo nałogu jednego z nich, chorego czeka nie tylko praca nad samym sobą, lecz też nad odbudową podstaw wspólnego życia. Z tego powodu najbardziej odpowiednim krokiem w większości sytuacji okazuje się terapia par.
Najważniejsze jest, aby obydwie strony chciały podjąć się pracy nad odbudowaniem związku i były świadome tego, jak wiele zależy od działań obydwojga partnerów. Wówczas warto udać się do ośrodka terapeutycznego specjalizującego się w terapii par dla osób zmagających się z uzależnieniem. Specjalista pełni w jej trakcie niejako rolę neutralnego mediatora. Nie ocenia, daje wypowiedzieć się obydwu stronom i dąży do zrozumienia ich celów oraz motywacji. Podczas pierwszych wizyt terapeuta pozyskuje informacje na temat istoty problemu, z jakim zgłaszają się klienci. Wspólnie ustalany jest też cel, jaki ma przynieść terapia. Na kolejnych spotkaniach terapia par w leczeniu uzależnień skupia się na wypracowaniu rozwiązań konkretnych problemów. Proces terapeutyczny może przyczynić się do zmian na takich płaszczyznach, jak np.:
- Wsparcie osoby uzależnionej w walce z nałogiem przez partnera,
- Przywrócenie bliskości w związku,
- Poprawa komunikacji,
- Skuteczne wyrażanie uczuć,
- Zwiększenie świadomości partnerów względem siebie,
- Wzięcie odpowiedzialności za własne zachowania,
- Określenie wzajemnych oczekiwań i ról w związku.
Terapia małżeńska przy uzależnieniu może być też polem do wypracowania porozumienia i pokojowego rozstania się, jeśli partnerzy podejmą decyzję o zakończeniu związku.
Współuzależnienie w związku – jak sobie z nim radzić?
Inną sytuacją, w której potrzebna może być zarówno terapia indywidualna, jak też terapia par, jest współuzależnienie w związku. Jest to problem charakterystyczny dla dużej części partnerów osoby uzależnionej. Stają się oni podporządkowani nałogowi, rezygnują z własnych potrzeb na rzecz wsparcia chorego. Wpływ alkoholizmu na relacje rodzinne objawia się w takim przypadku obwinianiem samego siebie o problemy uzależnionego. Partner szuka winy w sobie i usprawiedliwia zachowania drugiej osoby. Angażuje się maksymalnie w jej życie i problem, chcąc pomóc, w rzeczywistości jednak szkodząc samemu sobie. Osoby takie często kryją uzależnienie partnera przed innymi, przejmując na siebie jego obowiązki, a nawet okłamując inne bliskie osoby. Długotrwałe życie w takich okolicznościach zaczyna odbijać się na zdrowiu zarówno pod względem fizycznym, jak i psychicznym. Powoduje to, że osoby współuzależnione same zaczynają potrzebować pomocy. Charakterystyczne cechy osób współuzależnionych to m.in. utrata poczucia własnej wartości, czy zmaganie się z przewlekłym nadmiernym stresem, co powoduje zarówno stany depresyjne, jak też reakcje organizmu takie jak nudności, czy problemy ze snem.
W takiej sytuacji również osoba współuzależniona, chcąca odzyskać jakość swojego życia, powinna udać się do terapeuty specjalizującego się w pracy z ludźmi współuzależnionymi. Zalecona może być terapia indywidualna, uczestnictwo w grupach wsparcia, jak też terapia dla par. Warunkiem rozpoczęcia ostatniej z nich jest jednak chęć udziału samego uzależnionego i świadomość tego, że nałóg jest szkodliwy dla obydwu stron związku.
Terapia par w leczeniu uzależnień – wspólna droga do zdrowia
Terapia par w kontekście leczenia uzależnień może zatem okazać się drogą do odzyskania satysfakcjonującego wspólnego życia oraz zdrowia obydwu partnerów. Charakterystycznym problemem występującym na początku terapii jest to, że partnerzy mogą być przekonani o winie drugiej strony, przez co ewentualne samodzielne dojście do porozumienia jest niemal niemożliwe. Uzależniony oraz osoba współuzależniona praktycznie nie potrafią już rozmawiać ze sobą bez negatywnych emocji, wzajemnych pretensji i obwiniania się. Uzyskanie pomocy neutralnego mediatora w postaci profesjonalnego terapeuty pozwala spojrzeć na wiele spraw w inny sposób i osiągnąć porozumienie. To z kolei przekłada się na przywrócenie wzajemnej relacji, a także może zwiększyć motywację osoby uzależnionej w walce ze swoim nałogiem.