O narkomanii w Polsce mówi się dużo, ale niewystarczająco, ponieważ wciąż odnotowuje się nowe przypadki zachorowań. Uzależnienie od substancji psychoaktywnych dla narkomana stanowi źródło problemów zdrowotnych, społecznych, psychologicznych i prawnych. Niestety nałóg dotyczy nie tylko samego uzależnionego, ale wpływa również na jakość życia rodziny i najbliższego otoczenia. Życie z narkomanem nie jest łatwe, pod wpływem środków odurzających zmienia się zachowanie, sposób postępowania i myślenia, reorganizacji ulega sytem norm i wartości. Osoba, która dotąd była najbliższemu otoczeniu dobrze znana, staje się kimś obcym. Narkomania to poważna choroba, która nieleczona prowadzi do degradacji życia we wszystkich jego aspektach, a w konsekwencji może doprowadzić nawet do śmierci. Narkoman traci kontrolę nad uzależnieniem, dlatego niezbędna jest pomoc w wyjściu z nałogu. Jednak aby było to możliwe, konieczne jest zrozumienie choroby. Kim zatem jest narkoman, co czuje na głodzie? Jak z nim rozmawiać, jak sobie z nim radzić? Czy można wyjść z nałogu? Czy to prawda, że narkomanem jest się do końca życia?
NARKOMAN – DEFINICJA
Narkoman to osoba uzależniona od środków psychoaktywnych, która stale lub okresowo pozostaje w stanie odurzenia narkotykami w celach inne niż medyczne. Nadużywanie środków psychoaktywnych powoduje wystąpienie symptomów uzależnienia od substancji odurzających. Narkotyki powodują uzależnienie psychiczne i fizyczne. Uzależniony odczuwa przymus przyjmowania kolejnych dawek narkotyków w zwiększonych ilościach, które prowadzą do zatrucia organizmu. Narkomania stanowi postępującą chorobę, która prowadzi do wyniszczenia organizmu, a w skrajnych przypadkach nawet do śmierci. Co ważne, narkomanem jest się przez całe życie. Istotne jest jednak to, że jest możliwość zaleczenia uzależnienia poprzez detoks organizmu i terapię, która ma na celu naukę asertywności, radzenia sobie z trudnościami i życia z nałogiem.
JAK MYŚLI NARKOMAN?
Narkomania wpływa na reorganizację dotychczasowego stylu życia. Uzależniony pogłębiając się w nałogu coraz bardziej traci kontakt z rzeczywistością. Zaniedbuje obowiązki, pojawiają się problemy w pracy i w życiu prywatnym. Myśli i cała aktywność narkomana wraz z wkraczaniem w kolejne fazy uzależnienia zaczynają koncentrować się wokół zdobycia kolejnych dawek narkotyków. Przyczyną tego jest głód narkotykowy, który uniemożliwia koncentrację i skupienie uwagi na innych czynnościach. Dodatkowo pojawiają się nieprzyjemne objawy zespołu abstynencyjnego. Narkotyzujące się osoby nie są w stanie kontynuować nauki czy pracy zawodowej, którą najczęściej porzucają. Uzależniony wszelkie działania kieruje na zdobycie narkotyków, nie myśląc o konsekwencjach swoich czynów dokonuje nawet napadów, włamań i kradzieży.
CZY NARKOMAN POTRAFI KOCHAĆ?
Narkomania, podobnie jak każde inne uzależnienie, destrukcyjnie wpływa na uczucia. Jedną z przyczyn popadania w nałóg narkotykowy jest brak zrozumienia, poczucie odtrącenia i wyizolowania. Narkotyki są sposobem na zrekompensowanie tego stanu, wprawiają uzależnionego w lepsze samopoczucie i pozwalają zapomnieć o problemach. Pod wpływem środków odurzających zmieniają się wzorce i wartości, które dotąd były cenione. Narkotyki wpływają na psychikę narkomana, powodując zmianę priorytetów. Co prawda, narkomani bardzo często zapewniają o swojej miłości do najbliższych, obiecują poprawę i zerwanie z nałogiem, jest to jednak jedynie element manipulacji. Dzięki takiemu zachowaniu narkomani chcą wzbudzić litość. Osoby, które nie znają mechanizmów uzależnienia i istoty problemu, uparcie wierzą, że w uzależnionych zajdzie zmiana. Jednak podstawowym pytaniem jest to, czy narkoman ma uczucia? Wkraczanie w kolejne fazy uzależnienia prowadzi do redukcji emocji, narkoman niejako wyzbywa się uczuć wyższych. Głównym uczuciem jest głód narkotykowy, który musi zaspokoić. Myślenie skierowane jest na zdobycie kolejnych dawek środków odurzających, które wprowadzą uzależnionego w przyjemny stan haju. Życie z narkomanami jest trudne. Bardzo często mówi się o toksycznych związkach z narkomanami. Wynika to z niewiedzy osób o chorobie i jej mechanizmach. Usprawiedliwianie i ukrywanie problemów lub brak podejmowania jakichkolwiek działań jest przyzwoleniem dla uzależnionego na dalsze narkotyzowanie się.
FAZA KRYTYCZNA NARKOMANII
Narkomania wpływa na reorganizację dotychczasowego stylu życia. Uzależniony pogłębiając się w nałogu coraz bardziej traci kontakt z rzeczywistością. Zaniedbuje obowiązki, pojawiają się problemy w pracy i w życiu prywatnym. Myśli i cała aktywność narkomana wraz z wkraczaniem w kolejne fazy uzależnienia zaczynają koncentrować się wokół zdobycia kolejnych dawek narkotyków. Przyczyną tego jest głód narkotykowy, który uniemożliwia koncentrację i skupienie uwagi na innych czynnościach. Dodatkowo pojawiają się nieprzyjemne objawy zespołu abstynencyjnego. Narkotyzujące się osoby nie są w stanie kontynuować nauki czy pracy zawodowej, którą najczęściej porzucają. Uzależniony wszelkie działania kieruje na zdobycie narkotyków, nie myśląc o konsekwencjach swoich czynów dokonuje nawet napadów, włamań i kradzieży.
JAK ZACHOWUJE SIĘ NARKOMAN?
Uzależnionym bardzo trudno przyznać się do problemu i zasygnalizować potrzebę pomocy. W ich życiu zachodzą jednak zmiany, które można zaobserwować. Zachowanie osoby, która popada w uzależnienie od narkotyków ulega diametralnej zmianie. Uzależnieni często zmieniają swoje nawyki i porzucają dotychczasowe zainteresowania. Dodatkowo charakterystyczne są również wahania nastroju, narkomani popadają w stany nadmiernej aktywności i pobudzenia, aż po apatię i zobojętnienie. Poza tym narkomani zrywają kontakt ze znajomymi, przyjaciółmi i nawiązują nowe znajomości. Działanie środków odurzających wpływa na ich psychikę, dlatego często pojawiają się napady złości i agresji, które po chwili ustępują. Co ważne, narkoman zaczyna kłamać, oszukiwać i manipulować najbliższymi, odcina się od nich i izoluje.
JAK POSTĘPOWAĆ Z NARKOMANEM W DOMU?
Narkomania to przewlekła choroba, która przekłada się na codzienne obcowanie i życie z uzależnionym od narkotyków. Z racji tego, że jest problemem nie tylko samego narkomana/narkomanki, ale również rodziny i osób z najbliższego otoczenia powstaje pytanie: jak postępować z narkomanem? Uzależnionym może być każdy rodzice i dzieci, mąż (ojciec), żona (matka), córka czy syn. Uzależnienie narkotykowe dla rodzin jest powodem do wstydu i ukrywania problemu, zatajania go, często również dochodzi do sytuacji kiedy najbliżsi udają, że problem w ogóle nie istnieje. Nie jest to właściwy wzorzec postępowania. Aby pomóc osobie uzależnionej konieczne jest pogodzenie się z faktem, że jest ona narkomanem i zaakceptowanie choroby. Trzeba podejść do narkomanii tak, jak do innych chorób. Nie należy jednak usprawiedliwiać uzależnionego, ułatwiając mu w ten sposób pogrążanie się w dalszym uzależnieniu. Najbliżsi powinni uświadomić narkomanowi, że ma problem z substancjami odurzającymi oraz wskazać mu możliwe rozwiązania sytuacji. Konieczne jest wytłumaczenie, że detoks organizmu i podjecie terapii jest jedynym słusznym wyjściem i nie zostaje sam z problemem. Należy jednak wskazać, że nawet po zakończonym odwyku narkotykowym nie można pozostawiać uzależnionego samego, wsparcie rodziny w wyjściu z nałogu ma ogromne znaczenie.
JAK ROZMAWIAĆ Z NARKOMANEM?
Choroba u narkomana rozwija się poza jego świadomością, wszelkie jego myśli, uczucia i działania skierowane są na zaspokojenie głodu narkotykowego. Dlatego też często na próby rozmów o problemie reaguje złością i zaprzeczeniem. Dodatkowo sytuację utrudnia wycofanie się i unikanie kontaktów z rodziną, która rzekomo go nie rozumie. Nie należy jednak zaprzestawać prób rozmów. Aby dotrzeć do narkomana trzeba być cierpliwym, wytrwałym i konsekwentnym w swych działaniach. Pozostawienie problemu nie poprawi sytuacji, a jedynie ją pogorszy. Celem podejmowanych rozmów powinno być uświadomienie osobie, że ma problem narkotykowy, w którym nie jest sama, ale musi zacząć ponosić konsekwencje swoich działań. Co więcej, należy podejmować próby przekonania narkomana do podjęcia leczenia, które możliwe jest na każdym etapie uzależnienia. Narkomania stanowi poważny problem społeczny, który dotyka coraz młodsze osoby. Nałóg dotyczy już nie tylko dorosłych, ale również osoby nastoletnie. Powoduje degradację życia społecznego, emocjonalnego i psychicznego samego uzależnionego, ale stanowi również problem dla otoczenia. Narkoman na głodzie nie jest w stanie kontrolować swoich zachowań i działań, jego myśli ukierunkowane są na zdobycie środków psychoaktywnych. Dlatego nierzadko narkomania prowadzi do przestępczości. Osoby uzależnione od narkotyków dopuszczają się kradzieży, a nawet czynów o większej szkodliwości społecznej. Trudno mówić o skuteczności działań prewencyjnych w zakresie uzależnienia od narkotyków. Remedium na nowe przypadki nałogów może być prowadzona działalność edukacyjna wśród dzieci, młodzieży i dorosłych. Konieczne jest rozpowszechnianie informacji na temat możliwych przyczyn, skutków i konsekwencji zażywania środków psychoaktywnych.