Uzależnienie to przewlekła choroba, która wymaga stałej pracy nad sobą – również po zakończeniu terapii. Nawet po wielu latach abstynencji może dojść do nawrotu, który nie jest porażką, a częścią procesu zdrowienia. Badania pokazują, że w pierwszym roku po leczeniu nawroty zdarzają się nawet u 40% osób. Jak je rozpoznać? Jakie są przyczyny nawrotów i jak sobie z nimi radzić?
Co to jest nawrót uzależnienia?
Nawrót uzależnienia to powrót do zachowań związanych z nałogiem – picia alkoholu, zażywania narkotyków, uprawiania hazardu czy nadmiernego korzystania z internetu. Poprzedzają go zazwyczaj zmiany emocjonalne, myślowe i behawioralne, które mogą prowadzić do sięgnięcia po substancję lub zachowanie.
Do nawrotu może dojść nawet po wielu miesiącach lub latach abstynencji, a jego przyczyny mogą być zarówno zewnętrzne, jak i wewnętrzne.
Najczęstsze przyczyny nawrotu
Czynniki wewnętrzne:
- Silne emocje: smutek, samotność, złość, lęk, bezsilność, ale też euforia lub ekscytacja,
- Stres i napięcie psychiczne,
- Spadek motywacji do dalszej pracy nad sobą,
- Depresja lub inne problemy psychiczne,
- Poczucie pustki lub braku sensu.
Czynniki zewnętrzne:
- Kontakt z osobami, z którymi wcześniej rozwijało się uzależnienie,
- Przebywanie w miejscach kojarzących się z nałogiem (np. bary, imprezy),
- Sytuacje konfliktowe (w rodzinie, pracy, relacjach),
- Społeczna presja – np. spożywanie alkoholu w towarzystwie,
- Widok lub zapach używki (tzw. głód uzależnienia).
Fazy nawrotu uzależnienia
- Faza emocjonalna
– zwiększone napięcie, trudności w radzeniu sobie z emocjami, drażliwość, bezsenność, zmęczenie.
Osoba nie sięga jeszcze po substancję, ale zaczyna się izolować, unikać wsparcia. - Faza psychiczna
– pojawiają się obsesyjne myśli o używce, idealizowanie „tamtego życia”, przekonanie, że „jeden raz nie zaszkodzi”.
Osoba racjonalizuje chęć powrotu do nałogu. - Faza fizyczna (nawrotu czynnego)
– dochodzi do sięgnięcia po substancję lub powrotu do nałogowego zachowania.
Pojawiają się wyrzuty sumienia, wstyd i lęk – co może prowadzić do utrwalenia nawrotu, jeśli nie zostanie udzielona pomoc.
Jak zapobiegać nawrotom?
1. Unikaj wyzwalaczy
Unikaj miejsc, sytuacji i ludzi kojarzących się z nałogiem. Nie testuj „siły woli” – to nie kwestia silnej psychiki, tylko wyuczonych mechanizmów radzenia sobie.
2. Korzystaj z terapii nawrotów
Terapia pomaga:
- rozpoznawać objawy nawrotu,
- identyfikować jego przyczyny,
- wzmacniać mechanizmy obronne,
- zbudować plan awaryjny na trudne sytuacje.
3. Angażuj się w nowe aktywności
Sport, hobby, wolontariat, rozwój osobisty – wszystko to pozwala utrzymać równowagę psychiczną i buduje poczucie sensu.
4. Utrzymuj kontakt z grupą wsparcia
Spotkania AA, grupy terapeutyczne i rozmowy z osobami, które rozumieją problem, są bezcennym źródłem siły.
5. Dbaj o siebie – ciało i umysł
Zdrowa dieta, sen, aktywność fizyczna, relaks – mają kluczowe znaczenie dla utrzymania trzeźwości.
Co zrobić, gdy nastąpi nawrót?
➤ Nie panikuj – reaguj
Nawrót nie przekreśla całej pracy. To sygnał, że trzeba ponownie sięgnąć po wsparcie. Najważniejsze to przerwać ciąg na jak najwcześniejszym etapie.
➤ Skontaktuj się z terapeutą
Specjalista pomoże zrozumieć przyczynę nawrotu, odbudować motywację i zaplanować kolejne kroki leczenia.
➤ Otwórz się na bliskich
Zaufana osoba może pomóc przerwać spiralę wstydu i izolacji. Często to właśnie najbliżsi pierwsi zauważają symptomy nawrotu.
Podsumowanie: Nawrót to nie porażka, ale część procesu
Walka z uzależnieniem to proces, nie jednorazowe działanie. Nawroty mogą się zdarzyć – to naturalny etap wielu terapii. Kluczowe jest szybkie reagowanie, wsparcie i powrót na ścieżkę zdrowienia. Dzięki terapii nawrotów, grupom wsparcia i aktywnej pracy nad sobą – możliwe jest trwałe utrzymanie abstynencji.
Chcesz otrzymać pomoc w przypadku nawrotu lub zapobiec jego pojawieniu się? Skontaktuj się z naszym specjalistą i dowiedz się, jak możemy Cię wesprzeć.
Ośrodek Detoksykacji 24H: +48 530 656 714 | kontakt@medjol.pl
Ośrodek Terapii Uzależnień: +48 780 140 130 | terapia@medjol.pl
