Uzależnienia zazwyczaj kojarzą się z nadużywaniem substancji psychoaktywnych – alkoholu, narkotyków czy papierosów. Związane jest to bezpośrednio z faktem, że najczęściej poruszano temat właśnie tych nałogów. Tymczasem uzależnienia obejmują znacznie szerszą kategorię. W dzisiejszych czasach bowiem źródłem uzależnienia może być niemalże wszystko – Internet i gry komputerowe, hazard, zakupy, jedzenie czy telefon. Nałogi te zaliczane są do grupy uzależnień behawioralnych, które stanowią silną potrzebę, wewnętrzny przymus wykonywania określonej czynności. Wykonywanie i powtarzanie działań umożliwia nie tylko osiągnięcie przyjemności, ale głównie zredukowanie nieprzyjemnych stanów złego samopoczucia i niekomfortowego napięcia. Uzależnienia te pojawić się mogą w różnych grupach wiekowych. Niemniej jednak należy wskazać, że na uzależnienia behawioralne najbardziej narażone są dzieci i młodzież. Warto wskazać, że wśród tej grupy wiekowej najczęściej pojawia się uzależnienie od Internetu (siecioholizm), komputera i gier komputerowych, telefonu (fonoholizm) i sieci społecznościowych, które zastępują młodym ludziom realne kontakty międzyrówieśnicze. Na czym zatem polegają i czym są uwarunkowane uzależnienia behawioralne wśród dzieci i młodzieży?
UZALEŻNIENIA BEHAWIORALNE WŚRÓD DZIECI I MŁODZIEŻY
Na uzależnienia behawioralne najbardziej narażone są dzieci i młodzież, których układ dopaminergiczny w mózgu szczególnie podatny jest na system kar i nagród. Należy zatem odpowiedzieć na pytanie: czym są uzależnienia behawioralne? Uzależnienie to stanowi przymus wykonywania określonej czynności. Nad kompulsywnym wykonywaniem określonej czynności dzieci i młodzież nie panują. Niemniej jednak powodują one negatywne skutki w każdej płaszczyźnie życia. Koncentracja na czynności, która jest przyjemna bądź związana z hobby młodych ludzi wywołuje u nich radość i satysfakcję. W początkowej fazie uzależnienia dzieci i młodzież kontrolują swoje zachowania, niemniej jednak sfera towarzyszących czynnościom uczuć i emocji powoli przeradza się w uzależnienie. U dzieci i młodzieży dochodzi do powstawania nieprzyjemnych emocji – strachu, lęku, stresu, niepokoju, złości, ale też przemijającej euforii, poczucia pustki oraz beznadziejności. Dochodzi do utraty kontroli nad zachowaniem i wykonywaniem określonej czynności. Należy wskazać, że uzależnienie nierzadko spowodowane jest grupą rówieśniczą, w jakiej uczestniczą młodzi ludzie. Sposób spędzania wolnego czasu –
surfowanie w sieci, gra na komputerze czy korzystanie z portali społecznościowych, może być potencjalnym zagrożeniem, które pojawia się u dzieci i młodzieży z predyspozycjami i cechami, które powodują, że są one bardziej narażone na pojawienie się uzależnienia.
Dzieci i młodzież, u których występują uzależnienia behawioralne, zaniedbują obowiązki szkolne, wycofują się z kontaktów z rówieśnikami i najbliższymi. W sytuacji natomiast kiedy dochodzi do utrudnienia lub uniemożliwienia wykonywania określonych czynności pojawić się może frustracja, a nawet agresja.
Dzieci i młodzież narażona jest nie tylko na uzależnienie od substancji psychoaktywnych, ale również na nałogi czynnościowe – behawioralne. Alarmujące statystyki wskazują, że każdego roku dochodzi do nowych przypadków zachorowań. Z tego powodu należy podejmować działalność profilaktyczną i informacyjno-edukacyjną dotyczącą mechanizmów uzależnienia, faz i objawów uzależnienia, a także skutków i konsekwencji, jakie związane są z pojawieniem się nałogu. Działania te bowiem okazać się mogą jedynym, skutecznym remedium na nowe zagrożenia, na które narażeni są młodzi ludzie.