W dobie intensywnego rozwoju technologicznego i postępującej cyfryzacji, posiadanie komputera stacjonarnego bądź laptopa stało się niemal koniecznością. Urządzenia te już od dawna służą nie tylko do celów służbowych czy naukowych, ale także stanowią źródło rozrywki. Wraz z ich rozpowszechnieniem i unowocześnieniem dynamicznie rozwinął się również rynek gier komputerowych, które to na przestrzeni ostatnich lat stały się ulubioną formą spędzania wolnego czasu wielu osób. Niestety wzrost ich popularności wiąże się nie tylko z korzyściami, ale również pojawieniem się nowego, do niedawna nieistniejącego problemu. Uzależnienie od komputera, bo właśnie o nim mowa, z roku na rok dotyka coraz więcej ludzi – i to niezależnie od ich wieku. Wyjaśniamy, jakie objawy i skutki wiążą się z nałogiem komputerowym oraz co robić w przypadku jego rozwoju.
Skąd bierze się uzależnienie od gier komputerowych u dorosłych i dzieci?
Już na początku warto zaznaczyć, że samo w sobie granie w gry komputerowe nie jest niczym złym. Udowodniono, że wiele z nich ma pozytywny wpływ na rozwój różnych umiejętności, takich jak koncentracja i refleks. Mogą również pomagać w nauce języków obcych, a w przypadku rozgrywek zespołowych – także pracy zespołowej. Problem pojawia się wtedy, gdy dana osoba zaczyna traktować gry jako ucieczkę przed rzeczywistością i wycofuje się z życia społecznego na rzecz spędzania czasu przed monitorem.
Zauważono, że wielu ludzi, którzy wpadli w uzależnienia komputerowe, posiada pewne cechy charakteru sprzyjające rozwojowi nałogu. Osoby takie często (ale nie zawsze) są zamknięte w sobie, niepewne siebie i nieśmiałe, a nawiązywanie relacji z innymi sprawia im problemy. U dorosłych uzależnionych czynnikiem może być również zawód rzeczywistością czy też tym, w jaki sposób potoczyło się ich życie. Ryzyko wpadnięcia w uzależnienie dodatkowo zwiększa poczucie osamotnienia i bycia niezrozumiałym oraz brak bliskich znajomych. Niekiedy powodem jest również trudna sytuacja życiowa – problemy rodzinne, szkolne/w pracy czy osobiste. Ludzie przejawiający objawy uzależnienia od komputera zwykle traktują wirtualną rzeczywistość jako odskocznię od codzienności i „bezpieczne miejsce”, w którym mogą czuć się komfortowo. Jednocześnie wiele z nich w grach szuka kontaktu z innymi graczami, by poczuć przynależność do danej grupy społecznej.
Objawy uzależnienia od komputera
Uzależnienie od gier komputerowych, podobnie jak wszystkie inne nałogi, to zaburzenie, które rozwija się stopniowo. Zalicza się ono do kategorii uzależnień behawioralnych, co oznacza, że nie wywołuje typowego zespołu abstynencyjnego w przypadku „odstawienia” gier. Nie oznacza to jednak, że skutki uzależnienia od komputera nie są aż tak poważne – wręcz przeciwnie. Nałogowe granie negatywnie wpływa na niemal każdą sferę życia osoby uzależnionej, w tym jej sferę psychiczną, moralną, społeczną, a nawet fizyczną i może prowadzić do bardzo poważnych konsekwencji. Tak jak każdy inny nałóg, zależność od komputera to choroba i w przypadku wpadnięcia w jej sidła, konieczna jest terapia uzależnień i odwyk od gier komputerowych.
Objawy uzależnienia od gier komputerowych mogą przejawiać się u każdego w nieco inny sposób i być mniej lub bardziej widoczne. Można jednak wyróżnić kilka symptomów, które zazwyczaj sygnalizują rozwój uzależnienia. Są to między innymi:
- nadmierne zaabsorbowanie grami komputerowymi,
- wycofanie z życia społecznego
- brak zainteresowania innymi aktywnościami,
- nieudane próby kontrolowania czasu spędzanego na graniu,
- traktowanie gier komputerowych jako sposób na ucieczkę od problemów,
- oszukiwanie innych na temat czasu spędzanego na granie w gry komputerowe/ukrywanie tej czynności,
- utrata pracy/zaniedbywanie obowiązków szkolnych,
- dalsze granie w gry mimo świadomości, że czynność ta jest szkodliwa.
Oprócz wymienionych symptomów, uzależnienie od gier komputerowych u dorosłych i dzieci objawia się również problemami ze wzrokiem, snem i uwagą, pojawieniem się tików nerwowych, przykurczem mięśni, nadpobudliwością i obniżeniem zdolności poznawczych. Mogą u nich także wystąpić zaburzenia lękowe, depresyjne oraz agresja czy irytacja w przypadku, gdy nie mają dostępu do komputera. Wielogodzinne siedzenie przed ekranem zwykle skutkuje ponadto bólami kręgosłupa i głowy, a w niektórych przypadkach – nawet wystąpieniem tzw. padaczki ekranowej. Właśnie z tego powodu tak istotne jest leczenie uzależnienia od gier komputerowych.
Leczenie uzależnienia od gier komputerowych
Leczenie uzależnienia od komputera to proces trudny i długotrwały, który wymaga od osoby dużego zaangażowania i motywacji. Zanim jednak dojdzie do jego rozpoczęcia, człowiek uzależniony musi przede wszystkim uświadomić sobie, że ma problem i potrzebuje pomocy. Istotna jest również szczera chęć do wprowadzenia zmian w swoim życiu, która stanowi warunek wyjścia z nałogu. Na leczenie warto udać się do zamkniętej, specjalistycznej placówki (ośrodek leczenia uzależnień), oferującej kompleksowe wsparcie terapeutyczne.
U dzieci kwestia uświadomienia sobie problemu może być to znacznie trudniejsza, gdyż prawdopodobnie jeszcze nawet nie zdają sobie sprawy z powagi sytuacji. W ich przypadku kluczowe znaczenie ma odpowiednia reakcja ze strony rodziców. Mogą oni samodzielnie podjąć pewne działania, by ograniczyć czas spędzany przez dziecko przed komputerem, jednak najskuteczniejszym sposobem pokonania nałogu będzie terapia uzależnień od gier komputerowych.