Uzależnienie to niezwykle poważne zaburzenie, które dotyka miliony osób na całym świecie. Z nałogami zmagają się nie tylko dorośli, ale także młodzież. Przez wiele lat temat stanowił tabu, a ludziom towarzyszyło przekonanie, że uzależnienie to przejaw słabej woli. Obecnie wiadomo już, że nałóg, to problem znacznie bardziej złożony, zupełnie niezwiązany z kwestią własnej woli. Wyjaśniamy, jakie są podłoża uzależnień oraz co może prowadzić do ich wykształcenia.
Czym jest uzależnienie?
Aby móc lepiej zrozumieć skomplikowaną naturę uzależnień i podłoże ich wykształcenia, warto sprecyzować, co tak właściwie kryje się za tym pojęciem. Klasyczna definicja określa uzależnienie jako nabyty stan zaburzenia o charakterze przewlekłym, który objawia się jako niezwykle silna, niemal nieodparta potrzeba wykonywania określonej czynności lub zażywania określonej substancji. To poważna choroba, prowadząca do zmian w funkcjonowaniu mózgu – jej istotą jest utrata kontroli nad swoimi zachowaniami, przez co w miarę jego rozwoju wszystkie kwestie niezwiązane z przedmiotem nałogu zaczynają schodzić na drugi plan.
W uzależnienie wpisane są również nawroty, co czyni walkę o trzeźwość naprawdę trudnym zadaniem. Pamiętaj – jeżeli zmagasz się z zależnością od substancji czy też uzależnieniem behawioralnym, pozwól sobie pomóc i zgłoś się do specjalisty. Terapia uzależnień jest najskuteczniejszym sposobem na pokonanie z nałogu. Realnie poprawi Twoją jakość życia i ułatwi powrót do funkcjonowania w trzeźwości.
Biologiczne podłoże uzależnień
Przyczyny uzależnienia nie są do końca jednoznaczne, jednak mechanizmy jego rozwoju są bardzo podobne, bez względu na to, od czego chory jest uzależniony – może to być zarówno silny narkotyk, alkohol, jak i hazard, praca czy pornografia. Obecny stan wiedzy pozwala również stwierdzić, że choroba ta ma podłoże biologiczne.
Kluczowe znaczenie ma tu tzw. układ nagrody, czyli zbiór struktur mózgowych związanych z motywacją i kontrolą zachowania, którego neuroprzekaźnikiem jest dopamina. Jego pobudzenie powoduje wyrzut dopaminy – to właśnie on aktywuje się, gdy wykonujemy czynności sprawiające nam przyjemność. W przypadku uzależnień dochodzi do sytuacji, w której długotrwałe stosowanie substancji psychoaktywnej zaburza prawidłowe działanie układu nagrody. Rozwija się mechanizm zapamiętania – te czynności wywołały pozytywne odczucia, dlatego też układ „ukierunkowuje” aktywność organizmu na do ponownego ich wykonania. Chory, ze względu na niemal natychmiastowo uzyskane uczucie przyjemności coraz częściej sięga po używkę, jednak stałe powtarzanie negatywnych schematów spowoduje, że jego pobudzenie bez przedmiotu uzależnienia do tego samego stopnia nie będzie już możliwe, a próby jego odstawienia będą wiązać się z wystąpieniem wyjątkowo nieprzyjemnych doznań. Konsekwencją takiego zjawiska jest zaprzestanie odczuwania pozytywnych odczuć z wykonywania zwykłych czynności. Wynika to również z plastyczności mózgu – zjawisko to umożliwia zapamiętywanie i uczenie się, jednak prowadzi również do rozwoju nałogu. Ten aspekt powoduje trudności w wychodzeniu z uzależnienia.
Psychiczne podłoże uzależnień
Czynniki biologiczne odgrywają niewątpliwie kluczową rolę w procesie kształtowania się uzależnienia, jednak ze względu na jego złożoną naturę, nie wystarczą one do powstania nałogu. Wiele osób, pomimo regularnego spożywania alkoholu nie popada w alkoholizm – podobnie sytuacja ma się w przypadku uprawiania hazardu czy też bycia aktywnym seksualnie. Na kwestie uzależnienia składa się wiele aspektów, a równie ogromne znaczenie w jego rozwoju, co biologiczne uwarunkowania, ma podłoże psychiczne. Jedna z bardziej popularnych teorii dotyczących uzależnień głosi, że są one pochodną jakiegoś deficytu emocjonalnego. Często wynika on z trudnej sytuacji rodzinnej czy społecznej. Brak poczucia bycia kochanym i zauważalnym, niezrozumienie ze strony innych to tylko niektóre z czynników wpływających na podatność na wykształcenie się nałogu. Takie osoby mogą uciekać do używek czy destrukcyjnych zachowań ze względu na nieumiejętność radzenia sobie z emocjami, stresem czy niską odpornością na cierpienie. Przedmiot uzależnienia stanowi dla nich swego rodzaju ucieczkę od problemów.
Uzależnienie jest wyjątkowo poważną chorobą, zaburzającą całe życie ludzi, którzy wpadli w jego sidła. Zagadnienie to jest niezwykle złożone, dlatego też ogromnie ważna jest próba zrozumienia, przez co osoba zmagająca się z nałogiem może przechodzić oraz okazanie jej wsparcia. W połączeniu z terapią może realnie i pozytywnie wpłynąć na proces wychodzenia z uzależnienia.