Szacuje się, że zjawisko narkomanii zyskało na popularności w latach 70. XX wieku, kiedy grupa osób w młodym wieku zaczęła prowadzić eksperymenty z różnymi substancjami psychoaktywnymi. Szczególnie popularne stało się to w grupie hippisów. Obecnie dostęp do różnego rodzaju substancji jest łatwiejszy. Pojawiły się również dopalacze – łatwiej dostępne, równie uzależniające i szkodliwe preparaty. Czy obecnie narkomania to problem społeczny?
Narkomania w społeczeństwie
Uzależnienie od narkotyków przybiera różne postacie. Jedni mianem narkomana określą osoby, które sporadycznie sięgają po środki psychoaktywne, inni tych, którzy obracają się w środowisku powszechnie kojarzonym z zażywaniem preparatów. Z naukowego punktu widzenia narkoman to osoba regularnie zażywająca narkotyki, czego efektem jest narażenie swojego zdrowia fizycznego i psychicznego na znaczące pogorszenie. Narkomani zwykle obracają się w swoim środowisku. Mogą je tworzyć subkultury, ale nie tylko. Warto pamiętać, że nie każda osoba, która lubuje się w punku, metalu czy hip-hopie przyjmują środki psychoaktywne. Prawdą jest natomiast, że osoby, które zażywają narkotyki, często przebywają w zamkniętym środowisku. Na początku może się wydawać, że pomiędzy członkami grupy panuje dobra atmosfera, zrozumienie i empatia. Im stopień uzależnienia jest większy, tym coraz gorzej porozumieć się z osobami, z pozoru bliskimi. Pomoc narkomanowi zwykle jest odrzucana lub spotyka się z agresywnym zachowaniem.
Osoby uzależnione stają się dysfunkcyjne w wielu aspektach życia. W stanie silnego pobudzenia narkomani mają często halucynacje, pojawiają się zaburzenia psychiczne, a po wszystkim tak zwany zjazd – okres otępienia. Z biegiem czasu niemożliwe staje się chodzenie do pracy, w przypadku młodzieży nauka, oraz wykonywanie codziennych czynności. Konsekwencją jest zaniedbanie nie tylko siebie, ale także zwolnienie z pracy, brak środków do życia czy utrata dachu nad głową. U osób uzależnionych pojawia się zaburzenie koordynacji ruchowej, depresja, paranoja, halucynacje, stan psychozy, stany lękowe, czy senność. Ponadto narkotyki zaburzają pracę poszczególnych organów i powodują ich trwałe uszkodzenia, które mogą prowadzić do niewydolności wielonarządowej, a w konsekwencji również do śmierci. Jak pomoc narkomanowi w walce z nałogiem?
Narkomania wśród młodzieży
Narkomania wśród młodzieży rozpoczyna się od eksperymentowania z różnego rodzaju preparatami w celu osiągnięcia spokoju, rozluźnieni, redukcji stresu czy po prostu lepszego przeżywania zabawy. Według badań po marihuanę lub haszysz, które w 2019 roku było najczęściej zażywanym środkiem, sięgało aż 21,4% nastolatków w wieku 15-16, a 37% dorastającej młodzieży w wieku 17 i 18 lat. Na drugim miejscu znajdują substancje wziewne, a na trzecim leki uspokajające i nasenne wydawane bez recepty. Na kolejnych miejscach znalazły się leki przeciwbólowe przyjmowane w celu odurzania się, amfetamina, metamfetamina, LSD lub inne halucynogeny, crack, kokaina, relevin, heroina, ecstasy i grzyby halucynogenne. Aż co czwarty łączy zażywane substancje z alkoholem. Narkomania wśród dzieci i młodzieży jest wynikiem nie tylko wpływu społeczeństwa, ale także nieodpowiedniej edukacji, dostępności środków i problemów, z którymi muszą mierzyć się młodzi ludzie.
Leczenie narkomanii
Oprócz uzależnienia fizycznego – kiedy nie można już żyć bez dziennej dawki narkotyku, występuje również to psychiczne. Polega na tym, że człowiek chce poczuć rozluźnienie, które gwarantuje przyjęcie dawki. Terapia dla narkomanów to jedyna droga do powrotu do zdrowia. Najlepsze efekty daje detoks, który odpowiednio przeprowadzony pozwala uniknąć przykrych skutków zespołu abstynencyjnego. Kolejnym krokiem jest terapia narkotykowa pod okiem dedykowanego specjalisty. Może być indywidualna lub grupowa. Poszczególne sesje mają pomóc w odnalezieniu źródła problemu i dążeniu do jego rozwiązania. Najlepsze efekty przynosi leczenie z narkomanii w zamkniętym ośrodku. Dzięki temu można odizolować się od toksycznego środowiska i pozostawić przeszłość w tyle. Wspomaga to skupienie na sobie i swoich sprawach. Jednocześnie po powrocie do domu należy całkowicie odciąć się od starych znajomych. Leczenie narkomanii to kluczowa sprawa. Równie ważna jest edukacja – o składzie, skutkach i konsekwencjach samego zażywania substancji odurzających.
Narkomania w rodzinie czy w grupie rówieśniczej jest problemem społecznym. Osoby uzależnione nie są w stanie uczestniczyć w życiu, budować relacji z osobami, które nie zażywają psychoaktywnych środków, a te, które już powstały są dysfunkcyjne. Choroby, które wywołują narkotyki, często wykluczają ich z funkcjonowania w życiu społecznym. Jedyną drogą jest odpowiednia terapia, a także odpowiednie leczenie pod okiem specjalistów wyniszczonego organizmu. Pomoc dla narkomanów w postaci zachęcenia do lecenia jest w zasadzie wszystkim, co może zrobić osoba bliska. Uzależniony sam musi podjąć świadomą decyzję o wyjściu z nałogu.