Testy na obecność narkotyków – co warto o nich wiedzieć i kiedy je wykonać?

Testy na narkotyki to jeden z najskuteczniejszych sposobów na wykrycie obecności określonej substancji psychoaktywnej w organizmie. Często okazują się być nieocenioną pomocą w przypadku, gdy osoba podejrzewa, że członek jej rodziny czy pracownik zażywa narkotyki, a rozmowa na ten temat nie przyniosła efektu. Ich dużym atutem jest także ich wysoka skuteczność oraz szeroka dostępność – narkotesty znaleźć można bowiem w większości aptek. Wyjaśniamy, jak działają, kiedy warto je wykonać oraz co wykrywa test na narkotyki.

Testy na narkotyki – jak działają i jakie substancje psychoaktywne wykrywają?

Mechanizm działania narkotestów, a także ich dokładność, zależy przede wszystkim od ich rodzaju. Te, które można znaleźć w aptece i wykonać w warunkach domowych, przybierają postać testów paskowych lub kasetkowych. Umieszcza się na nich specjalne wysepki z przeciwciałami i złotem koloidalnym, które reagują z określonym narkotykiem/narkotykami. Jeżeli dana substancja zostanie wykryta, w polu kontrolnym C pojawi się jeden barwny prążek. Jeśli natomiast test narkotykowy nie wykryje jej obecności, prążek pojawi się zarówno w polu C, jak i polu testowym T.

Testy narkotykowe mogą być specyficzne dla jednej substancji bądź reagować z kilkoma różnymi środkami. Te powszechnie dostępne mogą wykryć takie substancje, jak metamfetamina, amfetamina, MDMA, opiaty, marihuana, kokaina oraz GHB, czyli tzw. pigułki gwałtu. Obecność dopalaczy i części innych narkotyków w ciele można natomiast wykluczyć lub potwierdzić jedynie w specjalistycznych laboratoriach toksykologicznych. Warto jednak pamiętać, że narkotesty nie reagują z każdym środkiem odurzającym. Z tego powodu w niektórych przypadkach, nawet wtedy, gdy osoba znajduje się pod wpływem używki, pokażą one wynik ujemny.

Z jakich próbek biologicznych można wykonać badanie?

Istnieje kilka materiałów biologicznych, które można wykorzystać do przeprowadzenia testów narkotykowych. Zaliczają się do nich:

• Mocz – test na narkotyki z moczu to jeden z testów, które można przeprowadzić w warunkach domowych. Jest prosty do wykonania i cechuje się dość wysoką wiarygodnością. Dodatkowo ślady po obecności substancji psychoaktywnych utrzymują się w moczu nawet do kilku dni, dlatego też testu nie trzeba wykonywać niezwłocznie po zauważeniu u osoby objawów zażycia środków odurzających.
• Ślina – test na narkotyki ze śliny również można bez problemu wykonać w domu. Jest powszechnie dostępny, jednak cechuje się niższą czułością niż pozostałe metody badania, co zwiększa ryzyko zafałszowania wyniku. Dodatkowo należy je wykonać już w przeciągu pierwszych kilku do kilkunastu godzin od przyjęcia ostatniej dawki środka.
• Krew – badanie tego typu charakteryzuje się wysoką wiarygodnością, jednak jego minusem jest dość krótki okres wykrywania. Najlepiej przeprowadzić je w ciągu kilku godzin od ostatniego zażycia, aby uzyskać rzetelny wynik. Testy te są jednak trudnodostępne, więc zaleca się udanie w tym celu do specjalizującej się w tym zakresie kliniki.
• Włosy – włosy to miejsce, w którym środki psychoaktywne utrzymują się najdłużej – test przeprowadzony z ich wykorzystaniem może wskazać przybliżony czas zażycia narkotyków nawet do 10-12 miesięcy wstecz. Pozwala on również na uzyskanie bardzo dokładnych wyników. Może jednak wykazać jedynie fakt używania substancji w przeszłości i nie wykryje jej niedawnego spożycia. Dodatkowo jego wykonanie jest możliwe jedynie w specjalistycznych klinikach.

O czym pamiętać przy wykonywaniu narkotestów?

Przy wykonywaniu testu narkotykowego należy mieć na uwadze kilka kwestii. Przede wszystkim trzeba pamiętać, że każda substancja psychoaktywna utrzymuje się w ciele przez inny okres czasu. Prawidłowy wynik w dużej mierze zależy więc od tego, ile godzin lub dni upłynęło od ostatniego zażycia narkotyku, a także od wykorzystanej do badania próbki biologicznej. Im szybciej dany test zostanie przeprowadzony, tym większa szansa na wykrycie środka odurzającego (wyjątkiem w tym zakresie jest test z włosa).

Należy również pamiętać, że osoby silnie uzależnione od substancji psychoaktywnych mogą podejmować próby zafałszowania wyniku testu. Szczególnie często dochodzi do tego w przypadku badania moczu. Z tego powodu w procesie pobierania moczu powinien uczestniczyć członek rodziny lub pracownik medyczny (w przypadku testów w klinice), który jest tej samej płci, co badany.

Trzeba mieć na uwadze także fakt, iż testy narkotykowe mogą niekiedy wskazać na obecność danej substancji w ciele, mimo, iż osoba jej w rzeczywistości nie zażyła. Taka sytuacja może mieć miejsce w przypadku przyjmowania przez nią niektórych leków przeciwzapalnych, przeciwkaszlowych czy rozkurczających. Aby mieć pewność co do wiarygodności badania, należy więc najpierw upewnić się, że to nie owe farmaceutyki są przyczyną pozytywnego wyniku.

Kiedy wykonać test na obecność narkotyków?

Narkotesty często wykonywane są przez policję czy na potrzeby organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości, a także w ramach testów medycznych, np. w przypadku podejrzenia przedawkowania. Ich przeprowadzenie zaleca się również:

• Jeżeli rodzic ma podejrzenie, że dziecko stosuje substancje odurzające lub gdy podejrzewa o to innego członka rodziny,
• Pracodawcom w ramach testów losowych lub okresowych pracowników, a także w przypadku, gdy podejrzewają oni, że jedna z osób zatrudnionych zażywa narkotyki w pracy lub też jest pod ich wpływem w trakcie pracy,
• Gdy lekarz podejrzewa, że pacjent przyjmujący leki posiadające potencjał uzależniający ich nadużywa,
• Trenerom sportowym, aby sprawdzić, czy ich podopieczni są trzeźwi podczas treningów.

Warto pamiętać, że testy narkotykowe są jedynie narzędziem, które umożliwia wykrycie obecności danej substancji psychoaktywnej w organizmie. Nie wskażą one, jak dużą dawkę zażyła dana osoba, jak często przyjmuje narkotyki ani czy jest uzależniona. Nie zmienia to jednak faktu, iż mogą one pomóc w uświadomieniu sobie istnienia problemu przez osobę, z której inicjatywy badanie zostało przeprowadzone.