DDD (dorosłe dzieci z rodzin dysfunkcyjnych) – jakie są objawy tego syndromu i jak z niego wyjść?

CO TO JEST I CO OZNACZA SYNDROM DDD I JAKIE SĄ JEGO PRZYCZYNY?

Kim są dorosłe dzieci z rodzin dysfunkcyjnych? To osoby, które wychowywały się w rodzinach, w których doznawały ze strony rodziców zaniedbań natury emocjonalnej i/lub fizycznej. Dorosłe dzieci z rodzin dysfunkcyjnych, podobnie jak DDA (dorosłe dzieci alkoholików) doznawały w dzieciństwie nieprzyjemnych uczuć i emocji, towarzyszył im brak wsparcia i akceptacji, a niekiedy nawet miłości. Z tego powodu podstawowe potrzeby młodego człowieka, tj. poczucie bezpieczeństwa, bycia kochanym i akceptowanym nie zostały zaspokojone. Ponadto, w niektórych rodzinach dysfunkcyjnych pojawiał się problem przemocy fizycznej lub psychicznej, a nawet wykorzystywania seksualnego. Niemniej jednak nie jest to regułą, zjawisko dysfunkcji w rodzinie może bowiem pojawić się wówczas, kiedy dorośli nie mogą odpowiednio wypełniać swoich ról przez chorobę lub w związku z trudną sytuacją życiową, jaką jest np. rozwód. Wychowywanie się w rodzinie z dysfunkcjami wiąże się z życiem w poczuciu zagrożenia, niepewności i lęku. Sytuacja ta wymusiła na dzieciach wypracowanie mechanizmów obronnych, umożliwiających im przetrwanie w trudnej rzeczywistości, w jakiej przyszło im się wychowywać i dorastać. Wiązało się to z koniecznością przejęcia obowiązków rodziców i szybszym dorośnięciem.

Wynikiem tego jest nieumiejętność radzenia sobie z trudnościami i pełnienia ról społecznych w życiu dorosłym. Związane jest to bezpośrednio z faktem bycia dzieckiem rodziców dysfunkcyjnych oraz brakiem nabycia podstawowych umiejętności, które w normalnych domach dzieci uczą się w procesie socjalizacyjnym.

Dorosłe dzieci z rodzin dysfunkcyjnych to osoby, które wychowywały się w trudnych, niesprzyjających warunkach. O dysfunkcji w rodzinie można mówić wówczas, kiedy:

• w rodzinie występował problem alkoholizmu (wtedy zastosowanie ma również określenie DDA – dorosłe dzieci alkoholików), uzależnienia od substancji psychoaktywnych (leków, narkotyków) lub hazard,
• u rodzica lub rodziców występowały zaburzenia psychiczne bądź choroby przewlekłe, które miały destrukcyjny wpływ na wychowanie i socjalizację dziecka,
• w domu stosowana była przemoc psychiczna, fizyczna bądź seksualna,
• nastąpił rozpad rodziny spowodowany rozwodem rodziców lub śmiercią jednego z opiekunów,
• długotrwałe bezrobocie i związane z tym skrajne ubóstwo,
• rodzice przejawiali nadmierną lub niedostateczną opiekę rodzicielską,
• rodzice mieli zbyt duże wymagania w stosunku do dziecka, a w domu panowała nadmierna kontrola i brak zaufania.

Warto wskazać, że dziecko w procesie socjalizacji i wychowania powinno mieć warunki i sposobność ku temu, by budować poczucie własnej wartości. Należy zatem podkreślić, że w rodzinie dysfunkcyjnej na potrzeby dziecka nie ma miejsca, dlatego też nie nauczyło się ono zaspokajać swoich potrzeb jako dorosła osoba.

OBJAWY SYNDROMU DDD

Dorosłe dzieci dysfunkcyjnych rodziców musiały szybciej dorosnąć, by przejąć obowiązki rodzica. Z tego powodu niektóre sfery ich funkcjonowania zostały zaburzone. Dzieci nauczyły się zaprzeczać emocjom i niejako nie czuć, stwarzać pozory, że wszystko jest w porządku. Sytuacja z dzieciństwa odciska piętno na dorosłym życiu w sposobie radzenia sobie z rzeczywistością i trudnościami. Dorosłe dzieci z rodzin dysfunkcyjnych mają trudności w okazywaniu uczuć, boją nawiązywać się relacje i mają problem z zaufaniem. Głównymi trudnościami, z jakimi zmagają się DDD jest:

• obniżone poczucie własnej wartości nawet wtedy, kiedy odnoszą sukcesy,
• brak umiejętności radzenia sobie ze złością,
• brak poczucia stabilizacji i bezpieczeństwa,
• poczucie pustki, smutku, niepokoju, lęku,
• nieadekwatnie obniżony nastrój,
• rozdrażnienie i problemy z koncentracją,
• zamartwianie się przyszłością,
• strach i lęk przed zaufaniem innym osobom,
• nieumiejętność zwrócenia się o pomoc do drugiej osoby,
• nieumiejętność dzielenia się własnymi emocjami i przeżyciami,
• przekonanie o samowystarczalności,
• unikanie wyzwań, które związane są z rozwojem osobistym,
• wycofanie ze związków, przekonanie o tym, że nie potrafią kochać i dać szczęście innej osobie,
• nieumiejętność radzenia sobie z konfliktami i sytuacjami problemowymi,

nieumiejętność spełnienia się w roli rodzica, czego powodem jest brak wzorów rodzicielstwa, jakiego mogliby doświadczyć w dzieciństwie.

CECHY CHARAKTERU DOROSŁYCH DZIECI DYSFUNKCYJNYCH RODZICÓW (DDD)

Dorosłe dzieci z rodzin dysfunkcyjnych z powodu braku zapewnienia podstawowych potrzeb musiały wykształcić zachowania, które umożliwiały im przetrwanie w trudnych, niesprzyjających warunkach dorastania. Z tego powodu dzieci z rodzin dysfunkcyjnych wykształciły w sobie mechanizmy obronne, które odzwierciedlenie mają w rolach, jakie przyjęły, by mogły przetrwać w trudnych warunkach wychowawczych. Wyróżnić można cztery role dziecka z syndromem DDD. Dziecko bohater to osoba, która jest nadopowiedzialna, bardzo często poświęca się i jest opiekunem młodszego rodzeństwa. Przejmuje role rodziców i stara się zapewnić minimum bezpieczeństwa swojemu rodzeństwu. Dziecko bohater wierzy, że takie zachowanie zostanie docenione przez rodziców i w zamian otrzyma zainteresowanie i miłość. Dziecko błazen to rodzinny dowcipniś, maskotka, która bierze odpowiedzialność za poprawę nastroju członków rodziny. Często czuje lęk i strach przed tym, że jej zachowania nie przyczynią się do redukcji napięć w rodzinie. Dziecko kozioł ofiarny to osoba, na której odreagowywane są frustracje rodziców. Z tego powodu dziecko to wzrasta w poczuciu krzywdy, ale również w poczuciu winy. Bycie kozłem ofiarnym skutkuje dużym prawdopodobieństwem popadnięcia w nałogi, które stanowią dla nich sposób redukcji napięcia i odreagowanie. Niewidzialne dziecko nie przejawia żadnych problemów wychowawczych, jest wycofane i niepewne siebie. Dzieci we mgle nie potrafią nawiązywać kontaktów interpersonalnych. Ponadto, boją się wchodzić w relacje i związki, obawiają się zaangażowania i ustatkowania, przejawiają lęk przed zmianami. Ponadto, osoby z DDA charakteryzują następujące cechy: kontrola, perfekcjonizm, oskarżanie, milczenie, iluzja, zaprzeczanie, brak zaufania. Warto wskazać, że wykształcone w dzieciństwie cechy dzieci wykazują również w dorosłym życiu. Co ważne, niektóre osoby z syndromem DDD mogą przejawiać niektóre cechy osobowości borderline.

ZESPÓŁ DDD A ZWIĄZKI PARTNERSKIE

Jak żyć z partnerem z DDD? Należy wskazać, że związek z osobą (mężczyzną czy kobietą) z domu dysfunkcyjnego nie jest łatwy. Osoby z syndromem DDD przejawiają silny lęk przed wchodzeniem w związki partnerskie. Mają problemy z czerpaniem satysfakcji i szczęścia z faktu bycia w bliskiej relacji. Osoby z zespołem DDD mają zakorzenione w podświadomości nieprawidłowe relacje między dwojgiem ludzi, przez co związki kojarzą z krzywdą, opuszczeniem i problemami. Przez to zamykają się na nowe znajomości, unikają kontaktów interpersonalnych. Stanowi to formę ucieczki i unikania sytuacji, w której mogliby zostać zranieni. Warto również wskazać, że jeżeli dorosłe dzieci z domów dysfunkcyjnych wejdą w związki partnerskie są bardzo zaborcze i zazdrosne, spowodowane jest to pragnieniem bliskości i bycia kochanym oraz strachem przed odrzuceniem. Z drugiej strony towarzyszą przeciwstawne uczucia lęku przed bliskością. Osoby z syndromem DDD wykazują nadmierną kontrolę i przejmują odpowiedzialność za swoich partnerów, czują konieczność opieki nad nimi. Niemniej jednak nawet w sytuacji znalezienia odpowiedniego partnera nie potrafią dzielić się emocjami i przeżyciami, ukrywają swoje doświadczenia. Z powodu braku umiejętności budowania partnerskich związków i czerpania satysfakcji z bycia w bliskiej relacji osoby takie decydują się na rozstanie, skazując się na samotność. Wiąże się to z ponadprzeciętnym współczynnikiem rozwodów.

DDD JAK SOBIE PORADZIĆ I POMÓC? JAK WYJŚĆ Z DDD?

Osoby z DDD znajdują się w sytuacji, z której samemu bardzo trudno wyjść. Konieczna jest pomoc osób z zewnątrz. W tym znaczeniu dorosłe dzieci z rodzin dysfunkcyjnych powinny zgłosić się po pomoc do psychoterapeuty. Specjalista, przeprowadzając test diagnostyczny na syndrom DDD, będzie mógł jednoznaczenie rozpoznać chorobę i postawić diagnozę, co umożliwi wdrożenie odpowiedniej terapii. Psychoterapia zespołu DDD przebiega w kilku etapach. Pierwszym z nich jest poznanie syndromu jako choroby, zapoznanie się z mechanizmami obronnymi i emocjami. W kolejnym etapie osoba z DDD z pomocą psychoterapeuty dąży do przepracowania doświadczeń z dzieciństwa, próbuje określić emocje i uczucia, jakie jej towarzyszą. Kolejnym etapem jest próba odcięcia się od przeszłości i normalne funkcjonowanie w społeczeństwie. Należy wskazać, że na każdym etapie leczenia osoba jest wspierana i w pełni akceptowana przez terapeutę. Co ważne, leczenie syndromu DDD może być skuteczne tylko wówczas, kiedy osoba wykazuje chęć współpracy i otworzy się przed psychoterapeutą. Z tego względu udział w psychoterapii musi być przemyślany i dobrowolny.