Uzależnienie od opioidów to jedno z tych, gdzie choruje nie tylko ciało, ale także cała psychika. Wychodzenie z takiego stanu zajmuje sporo czasu, wymaga odpowiedniej motywacji i zaangażowania. Sprawdź, jak wygląda uzależnienie od opioidów, a także jakie konsekwencje niesie ze sobą ich niekontrolowane zażywanie i jak przebiega lekomania (leczenie).
Opioidy a opiaty
Opiaty to substancje psychoaktywne pochodzące z opium. Produkuje się je poprzez wysuszenie soku mlecznego z makówek maku lekarskiego czyli opium. Do opiatów można zaliczyć morfinę, kodeinę czy tebainę. Dawniej w ten sposób pozyskiwano substancje o działaniu przeciwbólowym czy odurzającym. Termin często jest błędnie używany w odniesieniu do substancji leczniczych, które oddziałują na receptory opioidowe. Z kolei opioidy to grupa substancji naturalnych lub syntetycznych, która również oddziałuje na receptory. Do nich można zaliczyć na przykład heroinę. Opioidy najczęściej stosuje się w leczeniu bólu różnego pochodzenia. Kodeina lub loperamid w małych dawkach są dostępne w aptekach od ręki bez recepty. Pozostałe opioidy są wydawane na receptę lub stosuje się je jedynie w trakcie leczenia zamkniętego pod ścisłą kontrolą lekarzy. Niektóre leki podawane są także w medycynie paliatywnej, gdyż zmniejszają duszności w przebiegu nowotworów lub przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc.
Czy opioidy są szkodliwe?
Opioidy to bardzo skuteczne leki, które pozwalają wielu pacjentom w leczeniu ostrego, intensywnego, przewlekłego bólu. Podawane są także osobom, które zmagają się z bólami nowotworowymi. Ich działanie niestety wiąże się z wystąpieniem skutków ubocznych, jak zaparcia, nudności, wymioty, świąd, czy naprzemiennie euforia i smutek. Część z tych objawów można skutecznie hamować innymi lekami. Każde wystąpienie działań niepożądanych należy zgłaszać lekarzowi. Wówczas można zdecydować o zmniejszeniu dawki. Warto również pamiętać, ze każdy organizm ma nieco inną tolerancję i może różnie zareagować. Pomimo tego opioidy są uznawane za bezpieczne leki, o ile stosuje się je zgodnie z zaleceniami specjalisty. Stała kontrola i odpowiednio dobrana dawka pozwalają uniknąć uzależnienia. Jeżeli pacjent sam zacznie zwiększać dawkę i będzie przyjmował preparaty na własną rękę, wówczas niepostrzeżenie rozwinie się nałóg. Co istotne, przyjmowanie opioidów dożylnie niesterylnymi narzędziami może wywołać zakażenia przenoszone drogą krwionośną, jak na przykład HIV czy wirusowe zapalenie wątroby.
Pozamedyczne zażywanie opioidów
Istnieją grupy ludzi, które zażywają opioidy nie ze względów medycznych, ale także z powodu nacisków środowiskowych czy tradycji kulturowych. Dawniej były stosowane w sytuacjach wzmożonego stresu, na przykład przez żołnierzy na froncie. Oczywiście nie brakuje również osób, które chcą poeksperymentować, nie boją się konsekwencji, a także nie potrafią odmówić. Opioidy są zażywane przez osoby, które nie odczuwają żadnych dolegliwości, przyjmują je ze względu na doznawanie stanów euforycznych. Osoby, które z różnych, pozamedycznych przyczyn decydują się na zażywanie w większości przypadków popadają w uzależnienie opioidowe.
Co się może stać, czyli jak uzależniają opioidy?
Uzależnienie od opioidów – objawy na początku są niewidoczne. Po prostu przyjmowanie dawek staje się naturalnym procesem, jak w przypadku leczenia innych przewlekłych chorób.
- głód – intensywne odczuwanie potrzeby zażycia substancji,
- brak samokontroli nad przyjmowaniem,
- stałe zwiększanie dawek,
- obietnice bez pokrycia, że odstawi się zażywanie opioidów,
- zespół abstynencyjny – w przypadku odstawienia lub zmniejszenia dawki pojawia się szereg objawów, które utrudniają funkcjonowanie, jak na przykład nudności i wymioty, bóle brzucha, biegunka, bóle mięśni, podwyższone ciśnienie krwi, agresja i napady złości,
- rozwinięta tolerancja – konieczność przyjmowania coraz większych dawek, by uzyskać ten sam efekt,
- zaniedbywanie obowiązków w pracy, rodziny, znajomych,
- obsesyjne zdobywanie leków czy narkotyków i podporządkowanie życia pod ich zażywanie.
Jak przestać brać opioidy?
Jak odstawić opioidy? Osoby, które nie są uzależnione od opioidów i przyjmują leki ze względów medycznych odstawiają je stopniowo, zmniejszając dawkę, aż do całkowitego odstawienia. W przypadku nałogu sprawa jest bardziej skomplikowana. Osoba uzależniona musi być świadoma powstałego problemu, a także wykazać chęć zmiany. Dopiero wtedy można przejść do odpowiedniego leczenia. W wielu przypadkach niezbędny jest detoks czyli odtrucie organizmu. To pierwszy krok, który pozwala organizmowi na stopniową fizyczną regenerację. Kolejnym jest terapia grupowa lub indywidualna. Najlepsze efekty daje leczenie w ośrodku zamkniętym, gdzie można się odciąć od środowiska, poznać osoby, które również mają podobny problem, a także na spokojnie przemyśleć wszystkie sprawy. Wyjście z takiego ośrodka nie oznacza jednoczesnego wyzdrowienia – warto kontynuować terapię w poradni leczenia uzależnień.