Z roku na rok coraz więcej osób zaczyna dostrzegać, z czym tak naprawdę wiąże się uzależnienie i jakie są jego prawdziwe przyczyny. Kwestia nałogów była jednak przez bardzo długi czas pomijana, przez co narosło wokół nich wiele mitów, wynikających najczęściej z nieznajomości tematu. Duża część z nich powtarzana jest od lat i utrwaliła się w społecznej świadomości jako fakty, prowadząc do powstania bardzo szkodliwych dla osób uzależnionych stereotypów. Przedstawiamy najczęściej powielane, nieprawdziwe przekonania na temat przyczyny uzależnienia oraz grup społecznych, których dotykają nałogi.
Uzależnienia są dziedziczne – MIT
Jednym z popularniejszych mitów jest stwierdzenie, że nałogi i uzależnienia są dziedziczne. Wbrew powszechnemu przekonaniu, nie istnieją żadne geny, które przesądzają o wystąpieniu uzależnienia. Warto jednak zaznaczyć, że uwarunkowania genetyczne rzeczywiście mogą przyczynić się do jego rozwoju. Dzieci, których rodzic lub rodzice zmagają się z nałogiem, faktycznie wykazują większe skłonności do alkoholizmu, narkomanii czy też zakupoholizmu, niż te wychowujące się w rodzinie wolnej od nałogów, przy czym nie oznacza to, że na pewno wpadną w sidła choroby. Predyspozycje te wynikają bowiem nie stricte z posiadania „genu uzależnienia”, a raczej z odziedziczenia pewnych cech charakteru, które sprzyjają wykształceniu się zależności (wyższa skłonność do ryzyka, niższa odporność na stres). Ogromną rolę odgrywa również sam fakt bycia wychowywanym przez ludzi dotkniętych nałogiem. Dzieci rodziców zmagających się z alkoholizmem czy też narkomanią od najmłodszych lat mają styczność z daną substancją, a ich podstawowe potrzeby często są zaniedbywane, i to właśnie te czynniki stanowią najczęstsze przyczyny uzależnień.
Uzależnienia dotyczą jedynie osób biednych i bez wykształcenia – MIT
Uzależnienie to choroba, która może dotknąć każdego, a na jej rozwój nie ma wpływu status społeczny, edukacja ani sytuacja finansowa. Przekonanie, że nałogi dotykają jedynie osoby biedne i z niskim wykształceniem jest nie tylko nieprawdziwe, ale także krzywdzące. Mit ten często bowiem prowadzi do niesłusznej stygmatyzacji rodzin ubogich, a jednocześnie powoduje bagatelizowanie problemu nadużywania substancji psychoaktywnych wśród ludzi zamożniejszych i z wyższym wykształceniem. „Współczesne” uzależnienia coraz częściej dotykają właśnie osoby zajmujące wysokie stanowiska, które sięgają po narkotyki, alkohol lub leki w celu redukcji stresu, zwiększenia swojej efektywności w pracy czy też ucieczki od problemów. Niestety stereotyp o wybiórczości nałogu przyczynia się w dużej mierze do tego, że boją się one udać na leczenie uzależnień przez obawę przed ostracyzmem społecznym lub utratą pracy.
Inne uzależnienia dotykają mężczyzn, a inne kobiet – MIT
Płeć nie ma wpływu na powstanie uzależnienia, dlatego też kobiety i mężczyźni są narażeni na jego wystąpienie w równym stopniu. Ponadto nie istnieje żaden nałóg, który dotyka wyłącznie osoby płci męskiej czy też żeńskiej. Prawdą jest jednak, że z niektórymi z nich częściej zmagają się panie, a z innymi panowie. Przykładem może być uzależnienie od hazardu, w którego sidła wpada statystycznie więcej mężczyzn oraz uzależnienie od zakupów, które dotyczy głównie kobiet.
Warto również wspomnieć, że mimo, iż nałóg może dotknąć każdego, niezależnie od płci, jego podłoże i przebieg się od siebie różnią. Wynika to przede wszystkim z uwarunkowań biologicznych i socjologicznych. Kobiety, ze względu na większą ilość tkanki tłuszczowej, częste zmiany hormonalne oraz mniejszą wagę, znacznie prędzej odczuwają negatywne skutki zażywania alkoholu, leków czy też narkotyków niż panowie. Ponadto nałóg rozwija się u nich szybciej. Jednocześnie płeć piękna jest o wiele bardziej narażona na krytykę i społeczne napiętnowanie wskutek swojego uzależnienia, w szczególności od substancji. Panie są za to bardziej skłonne do udania się na leczenie (terapia uzależnień, pobyt w ośrodku odwykowym) niż mężczyźni.
Alkoholizm grozi tylko tym osobom, które piją codziennie – MIT
Przekonanie o tym, że jedynie codziennie picie alkoholu świadczy o alkoholizmie to prawdopodobnie jeden z najczęściej powtarzanych mitów, który przez wielu uznawany jest za fakt. Warto pamiętać, że za cechę charakterystyczną uzależnienia uznaje się nie samo zażywanie danej substancji czy też wykonywanie jakiejś czynności, ale nasz stosunek do tej substancji/czynności (np. traktowanie jej jako sposób na odstresowanie się lub ucieczkę od własnych problemów). Dodatkowo choroba alkoholowa rozwija się stopniowo, dlatego też jeżeli obecnie osoba nie spożywa napojów wyskokowych na co dzień, nie oznacza to, że nie wpadła jeszcze w sidła nałogu ani że w niedługim czasie nie zacznie pić częściej. Ponadto alkoholizm może przejawiać się na różne sposoby. Niektóre osoby rzeczywiście zażywają alkohol codziennie (tzw. ciąg alkoholowy), upijają się do nieprzytomności i zaniedbują wskutek uzależnienia swoje obowiązki. Jednak istnieją również osoby, które piją tylko w weekendy lub w stresujących sytuacjach i potrafią nie spożywać napojów wyskokowych nawet przez kilka miesięcy, a i tak zaliczają się do grona osób uzależnionych.
Warto również pamiętać, że mimo iż za najczęstsze uzależnienia uznaje się alkoholizm czy też narkomanię, w rzeczywistości uzależnić można się od wszystkiego. Każdy nałóg to bardzo poważna choroba, która wymaga specjalistycznego leczenia – niezależnie od tego, co jest jego przedmiotem.