Narkomania to przewlekła, chroniczna i potencjalnie śmiertelna choroba, która prowadzi do degradacji życia we wszystkich jego aspektach. Środki psychoaktywne powodują silne uzależnienie psychiczne i fizyczne. Z tego powodu wszelkie próby odstawienia lub zmniejszenia dawek narkotyków wiążą się z wystąpieniem nieprzyjemnych dolegliwości, określanych jako zespół abstynencyjny (odstawienny). Z tego powodu narkoman nie ma możliwości samodzielnego poradzenia sobie z nałogiem. Jak zatem pomóc osobie uzależnionej od narkotyków (a niekiedy również od alkoholu) w rodzinie? Jak wspierać narkomana? Jak go zmotywować do leczenia – detoksu organizmu i terapii odwykowej? Co zrobić, kiedy narkoman nie chce się leczyć? Jak nakłonić uzależnionego od narkotyków? Jak go ratować?
CZY MOŻNA POMÓC NARKOMANOWI?
Narkomania to choroba, nad którą chory traci kontrolę. Destrukcyjnie wpływa na wszystkie sfery życia, prowadzi bowiem do degradacji zdrowia psychicznego i emocjonalnego oraz jest przyczyną wykluczenia społecznego. Niemniej jednak pomoc osobom uzależnionym od narkotyków jest możliwa, nawet wieloletni narkomani bowiem mają szansę na powrót do normalnego funkcjonowania w społeczeństwie. Warto jednak wskazać, że pomoc ta jest konieczna nawet narkomanom, którzy chcą się leczyć, gdyż próby samodzielnego wyjścia z nałogu zazwyczaj są nieudane. Pokonanie uzależnienia uniemożliwia występowanie objawów zespołu abstynencyjnego (mówi się wówczas, że narkoman jest na głodzie). Z tego powodu należy pomóc narkomanom i skierować ich do specjalistycznych ośrodków leczenia odwykowego, w których pod opieką specjalistów będą mogli odzyskać kontrolę nad własnym życiem. Ponadto, konieczne jest okazywanie wsparcia i akceptacji choremu, motywowanie go do podejmowania dalszego trudu związanego z terapią.
JAK POMÓC NARKOMANOWI, KTÓRY NIE CHCE SIĘ LECZYĆ?
Trudności sprawia pomoc narkomanom, którzy z różnych względów nie chcą się leczyć. Stawiają oni opór i wyrażają niechęć do podjęcia detoksu i leczenia odwykowego. W takich sytuacjach nie należy wymuszać podjęcia terapii, gdyż przynieść to może odwrotny skutek. Pomoc w tym przypadku może opierać się na rozmowach, opiece i wsparciu, które jest potrzebne narkomanowi. Przyczyną uzależnienia bowiem nierzadko jest zaniżona samoocena i poczucie odtrącenia. Z tego powodu, narkoman musi mieć świadomość, że jego decyzja jest szanowana, ale nie pozostaje on pozostawiony sam sobie. Pomoc osobie uzależnionej – synowi, bratu – polega na okazywaniu wsparcia i akceptacji dla jego choroby. Należy okazywać uzależnionemu zainteresowanie i wspierać rozmową. Tylko takie działanie może przynieść pozytywny skutek w postaci zmiany decyzji i poddaniu się leczeniu.
JAK PRZEKONAĆ OSOBĘ UZALEŻNIONĄ OD NARKOTYKÓW DO LECZENIA?
Wiele osób zastanawia się, jak namówić narkomana na leczenie, jak go uratować? Przekonywanie osoby uzależnionej od narkotyków do poddania się leczeniu polega przede wszystkim na motywowaniu go do podjęcia zmian w życiu. Nakłanianie chorego, że jest w stanie podjąć walkę z nałogiem i ją wygrać. Niemniej jednak, równie istotne jest wspieranie i okazywanie wsparcia na każdym etapie jego choroby. Konieczne jest poznanie emocji i uczuć, z tego względu bliskie osoby narkomana powinny udać się do psychoterapeuty, który pomoże im w odpowiedzi na pytanie: co czuje, jak myśli narkoman? Poznanie emocji, zachowań i przekonań może okazać się nieocenione w zrozumieniu chorego i przekonaniu go do podjęcia leczenia.
CZY MOŻNA PRZYMUSOWO LECZYĆ NARKOMANA?
Wielu narkomanów nie chce podejmować leczenia pomimo namów, przekonań i wsparcia, jakie okazują najbliżsi. Pojawia się wówczas pytanie: jak zmusić dorosłego narkomana do leczenia? Należy podkreślić, że leczenie narkomana bez jego zgody nie ma sensu. Nie będzie on bowiem wykazywał woli współpracy i chęci zmiany sytuacji, w której się znajduje. Wszelkie oddziaływania terapeutyczne w tym przypadku okazują się nieskuteczne, ponieważ narkoman nie współpracuje z terapeutą i nie chce wprowadzać żadnych zmian w swoim życiu. Z tego powodu, bo wiele osób zastanawia się nad tym, czy można i czy warto ubezwłasnowolnić dorosłego narkomana? Należy wskazać, że o ile ubezwłasnowolnienie pełnoletniego narkomana pod pewnymi warunkami jest możliwe, o tyle oddziaływania terapeutyczne będą nieskuteczne. Narkoman bowiem sam musi wyrazić chęć i wolę współpracy oraz dobrowolnie poddać się leczeniu. Należy podkreślić zatem, że przymusowe leczenie charakteryzuje się znacznie mniejszą skutecznością.
JAK WSPIERAĆ OSOBĘ UZALEŻNIONĄ?
Wsparcie osoby uzależnionej od narkotyków to przede wszystkim pełna akceptacja uzależnionego. Konieczne jest zrozumienie, że nałóg jest chroniczną, przewlekłą i potencjalnie śmiertelną chorobą, na którą chory nie ma najmniejszego wpływu. Z tego względu należy okazywać zrozumienie, wspierać i wspólnie z osobą uzależnioną od narkotyków dążyć do zmiany zaistniałej sytuacji. Narkoman musi czuć, że jest akceptowany, a jednocześnie nie jest napiętnowany przez najbliższych ze względu na chorobę. Okazywanie wsparcia wyraża się również poprzez wspólne uczestnictwo w psychoterapii uzależnień. Warto wskazać, że psychoterapia rodzinna charakteryzuje się wysoką skutecznością, gdyż chory ma świadomość, że nie jest osamotniony w walce z nałogiem.
GDZIE SZUKAĆ POMOCY DLA NARKOMANA?
Najskuteczniejszą formą pomocy dla narkomana są specjalistyczne ośrodki leczenia uzależnień. Znajduje się tam wykwalifikowana kadra, która składa się z lekarzy, psychologów i psychoterapeutów, zadaniem których jest pomoc w powrocie do normalnego funkcjonowania w społeczeństwie. Pojawia się zatem pytanie, jak zgłosić i wysłać narkomana na odwyk i leczenie? Warto wskazać, że w leczeniu i terapii osób uzależnionych od narkotyków nie obowiązuje rejonizacja. Oznacza to, że bliscy mogą skierować osobę uzależnioną od narkotyków do dowolnej placówki, niezależnie od miejsca zamieszkania. Wybór placówki, która oddalona jest od miejsca zamieszkania stanowi skuteczną formę oddziaływań, ponieważ chory odcięty jest od dotychczasowego środowiska i problemów, a dodatkowo nie ma kontaktu z osobami, które nierzadko wciągnęły go w nałóg.
JAK POMÓC RODZINIE NARKOMANA?
Pomoc i wsparcie potrzebne jest nie tylko samemu narkomanowi, ale również jego rodzinie. Bliscy osoby uzależnionej borykają się bowiem z problemami, jakie pojawiają się w rodzinach z problemem uzależnienia. Konieczne jest okazywanie akceptacji, wsparcia i dodawanie otuchy takim osobą. W niektórych przypadkach nieoceniona może się okazać interwencja psychologa lub psychoterapeuty, który pomoże uporać się w codziennych problemach, ale będzie również powiernikiem, który służy dobrą radą, a dodatkowo umożliwia poszukiwanie rozwiązań bieżących trudności. Ponadto, terapeuta pomoże również w zrozumieniu istoty nałogu i mechanizmów uzależnienia, co przekłada się na poprawę stosunków między bliskimi a narkomanem.