Narkotyki twarde i miękkie – podział, rodzaje i ich działanie

PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA SIŁĘ UZALEŻNIENIA – NARKOTYKI TWARDE I MIĘKKIE

Podział na narkotyki twarde (ciężkie) i miękkie (lekkie) ma na celu rozróżnienie stopnia szkodliwości substancji psychoaktywnych. Klasyfikacja ta obowiązuje w literaturze, świadomości społecznej i w Holandii, która znana jest z liberalnego prawa narkotykowego. W pozostałych krajach kategoryzacja ta ma jedynie charakter umowny. Należy również podkreślić, że określenie jednoznacznego podziału na narkotyki twarde i miękkie nie jest możliwe. Przyczyną tego jest fakt, że szkodliwość niektórych środków psychoaktywnych jest różnie oceniana. Co więcej, niektóre organizacje całkowicie sprzeciwiają się takiej klasyfikacji podkreślając, że zażywanie każdego narkotyku jest zagrożeniem dla zdrowia i życia osoby uzależnionej. Podział narkotyków na twarde i miękkie uwzględnia podstawowe kryteria:

• wywołanie uzależnienia fizycznego – substancje, które powodują występowanie fizycznych objawów abstynencyjnych, podporządkowywane są do grupy narkotyków twardych,
• charakter i szkody, które wywołuje zażywanie środków psychoaktywnych – zazwyczaj do grupy miękkich (lekkich) narkotyków zaliczane są te, których działanie określić można jako rozluźniające, łagodnie podwyższające nastrój i zmieniające percepcję; narkotyki twarde zaś to te, które wywołują nieprzewidziane reakcje, a długotrwałe ich zażywanie prowadzi do degradacji życia w każdej sferze życia (zdrowotnego, psychicznego, społecznego i emocjonalnego).

Zgodnie z zaproponowanym podziałem, narkotyki miękkie nie powodują uzależnienia fizycznego. Należy jednak podkreślić, że wywołują uzależnienie psychiczne, które jest znacznie groźniejsze i trudniejsze do wyleczenia. Co więcej, to w jakim stopniu dany narkotyk będzie uzależniał w sposób fizyczny i psychiczny, uzależnione jest od indywidualnych cech jednostki i jej predyspozycji genetycznych. Należy zatem wskazać, że każda substancja psychoaktywna uzależnia, różnic można doszukiwać się jedynie w czasie, który jest potrzebny, aby pojawiły się pierwsze objawy nałogu. Narkotyki twarde bardzo szybko prowadzą do uzależnienia, a ich zażywanie powoduje pojawienie się poważnych skutków zdrowotnych. W przypadku narkotyków miękkich potrzebny jest dłuższy okres przyjmowania środków, aby doszło do uzależnienia. Co więcej, narkotyzowanie się przyczynia się do pojawienia się głównie problemów psychicznych.

PODZIAŁ NARKOTYKÓW WEDŁUG ŚWIATOWEJ ORGANIZACJI ZDROWIA (WHO)

Zgodnie z leksykonem Światowej Organizacji Zdrowia narkotykami są wszystkie substancje uzależniazjace, które mają wpływ na świadomość. Na liście narkotyków wg WHO znajdują się:

• opiaty, do tej grupy zaliczana jest m.in. heroina i morfina,
• psychostymulanty, np. metaamfetamina, amfetamina,
• kokaina,
• marihuana i haszysz,
• psychodeliki, np. LSD-25,
• halucynogeny, np. DMT,
• środki lotne, m.in. kleje,
• leki uspokajające i barbiturany,
• nikotyna,
• alkohol,
• steroidy.

PODZIAŁ NARKOTYKÓW NA NATURALNE I SYNTETYCZNE

Narkotyki można podzielić ze względu na ich pochodzenie. W tym znaczeniu należy wyróżnić naturalne i syntetyczne substancje psychoaktywne. Narkotyki naturalne rozróżnić można na:

• opioidy, które pozyskiwane są ze słomy makowej, do tej grupy należy opium, morfina, heroina, metadon, kodeina,
• konopie indyjskie i substancje z nich uzyskiwane, do tej grupy należy marihuana i haszysz,
• narkotyki, które pozyskiwane są z liści koki (kokaina).

Narkotyki syntetyczne to te, które produkowane są przez człowieka. Do tej grupy zalicza się m. metaamfetaminę, LSD (kwas lizergowy) czy ecstasy. Co ciekawe, uważane są za bardziej szkodliwe dla organizmu niż narkotyki naturalne, ponieważ zazwyczaj stanowią mieszankę środków o różnym działaniu.

TYPY NARKOTYKÓW WEDŁUG DZIAŁANIA FIZJOLOGICZNEGO

Narkotyki różnią się między sobą działaniem na organizm i efektami, które pojawiają się po ich zażyciu. Dlatego też można wyróżnić kilka typów środków odurzających. Narkotyki uspokajające, przeciwbólowe i nasenne to substancje opioidowe, które wpływają na spowolnienie reakcji. Działanie silnie pobudzające, które powodują nagły przypływ energii i mocy, ale również szczęścia i euforii wywołują stymulanty. Do tego typu narkotyków zaliczana jest m.in. amfetamina, metaamfetamina i ecstasy. Z kolei depresanty to środki psychoaktywne, które spowalniają aktywność mózgu i układu nerwowego, działanie takie wykazują benzodiazepiny, środki nasenne i opioidy (m.in. heroina, morfina, metadon). Halucynogeny (psychodeliki) to substancje, które wpływają na ośrodkowy układ nerwowy poprzez zaburzenie percepcji rzeczywistości, wywołując omamy, iluzje dźwiękowe i wzrokowe. Działanie takie mają grzyby halucynogenne, LSD, a w większych ilościach również marihuana i ecstasy. Dodatkowo osobną grupę stanowią konopie indyjskie i ich pochodne, ponieważ wykazują działanie stymulujące i depresyjne, a także posiadają cechy charakterystyczne dla psychodelików.

PODZIAŁ NARKOTYKÓW ZE WZGLĘDU NA POSTAĆ I FORMĘ PRZYJMOWANIA

Substancje psychoaktywne mają różną formę, występują w postaci kryształu, proszku, tabletek czy liści. Dlatego też narkotyki przyjmowane są różnymi sposobami:

• wciągane przez nos (przykładem jest kokaina),
• doustnie, poprzez zażywanie tabletek, pigułek m.in. ecstasy,
• dożylnie, przez wstrzyknięcie bezpośrednio do żył (heroina),
• palenie skrętów (marihuana, haszysz).

Niektóre narkotyki z grupy opioidów stosowane są również w medycynie jako leki zmniejszające ból. Nie oznacza to jednak, że mogą być przyjmowane przez chorego przez długi czas. Podawanie ich osobom potrzebującym jest ściśle kontrolowane, ponieważ przedawkowanie opioidów może doprowadzić do śmierci.

Narkomania w Polsce nie jest zjawiskiem nowym. Każdego roku dochodzi do kolejnych przypadków uzależnień. Niepokojącym faktem jest to, że problem dotyczy nie tylko osób dorosłych, ale coraz częściej nieletnich, młodzieży i nastolatków, którzy eksperymentują z substancjami psychoaktywnymi. Popularne wśród młodych ludzi są środki, które uznawane są za stosunkowo mniej szkodliwe. Na liście miękkich narkotyków znajduje się m.in. marihuana i środki halucynogenne (ecstasy, LSD, grzyby halucynogenne). Należy jednak podkreślić, że eksperymentowanie i ciekawość efektów po zażyciu substancji narkotycznych, może budzić chęć sprawdzenia również niebezpiecznych, bardziej uzależniających używek. Dlatego też, bez względu na stopień szkodliwości wszystkie narkotyki należy traktować jako potencjalne źródło zagrożenia, ponieważ w konsekwencji, w krótszym lub nieco odroczonym czasie, prowadzą do nałogu. Narkomania zgodnie z Międzynarodową Statystyczną Klasyfikacją Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 określana jest jako choroba, a diagnoza możliwa jest jeżeli w przeciągu dłuższego okresu czasu występują przynajmniej trzy objawy osiowe uzależnienia. Niezależnie od rodzaju zażywanego specyfiku powstaje uzależnienie psychiczne, a w przypadku narkotyków twardych również fizyczne. Dlatego też, należy podkreślić, że pomimo różnej szkodliwości substancji psychoaktywnych, wszystkie narkotyki wpływają na prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Łatwy dostęp do substancji psychoaktywnych i wciąż zbyt mała świadomość na temat przyczyn, objawów i skutków nałogu powoduje, że narkomania stanowi poważny problem społeczny. Zatem zgodnie z zasadą, ze lepiej zapobiegać niż leczyć, konieczne jest wdrożenie działań, które będą miały na celu profilaktykę uzależnień i uświadamianie destrukcyjnych konsekwencji zażywania narkotyków na wszystkie sfery życia.

Bibliografia:

1. Jędrzejko M., Narkotyki: vademecum, Wyd. Fundacja Pedagogium, Warszawa 2008
2. Jędrzejko M., Piórkowska K., Leksykon narkomanii, Wyd. Typografia, Pułtusk 2004