Uzależnienie od kodeiny – jakie ma objawy i jak z niego wyjść?

CO TO JEST KODEINA?

Kodeina (fosforan kodeiny), określana również metylomorfiną, jest organicznym związkiem chemicznym, który należy do grupy alkaloidów fenantrenowych. Należy wskazać, że związek, którym jest kodeina, wchodzi w skład opium – soku mlecznego niedojrzałych makówek maku lekarskiego. Z tego powodu substancja ta wykazuje silny wpływ na ośrodkowy układ nerwowy. Dlatego też warto podkreślić, że kodeina jest najmocniejszym środkiem tego typu zaraz po morfinie.

W jakich lekach zawarta jest substancja? Kodeina może występować samodzielnie jako substancja lecznicza bądź w połączeniu z innymi lekami. Metylomorfinę można znaleźć w lekach przeciwbólowych, które zawierają paracetamol lub ibuprofen, ziołowych wyciągach z tymianku, kopru i sosny, z kofeiną czy z wykrztuśnymi lekami na kaszl (syropach i tabletkach). Co ważne, wiele z tych leków dostępnych jest bez recepty, co wpływa na dostępność narkotycznego środka, jakim jest kodeina.

DZIAŁANIE KODEINY

Kodeina należy do grupy opioidów – to pochodna morfiny, która wykazuje podobne do niej działanie. W organizmie człowieka jest częściowo do niej metabolizowana. Z tego powodu kodeina wykazuje działanie przeciwbólowe podobnie jak morfina – zmniejsza ból, a u niektórych osób nawet całkowicie go znosi. Dodatkowo zażycie jej w większych ilościach skutkuje pojawieniem się euforii połączonej z czasową niewrażliwością na ból, której towarzyszy apatia i zanik uczucia głodu. Z tego powodu jest składnikiem wielu leków o działaniu przeciwbólowym. Przeznaczona jest do stosowania w bólu o nasileniu umiarkowanym. Kodeina ma działanie przeciwkaszlowe, dlatego można ją spotkać w syropach na kaszel i przeziębienie. Hamuje bowiem ośrodek kaszlu znajdujący się w układzie nerwowym. Niemniej jednak kodeina w tych lekach stosowana jest w mniejszych ilościach aniżeli w środkach przeciwbólowych. Warto wskazać, że leki, które zawierają kodeinę, wskazane są zazwyczaj w stanach męczącego, suchego kaszlu o różnej przyczynie. Ponadto leki, które zawierają kodeinę, wykazują również działanie zapierające (przeciwbiegunkowe), dlatego niekiedy mogą być stosowane w leczeniu biegunki.

Należy wskazać, że stosowanie leków z kodeiną zgodnie z zaleceniami lekarza łagodzi objawy chorób. Niemniej jednak długotrwałe stosowanie kodeiny w większych dawkach niż lecznicze może doprowadzić do rozwinięcia się uzależnienie. Wynika to bezpośrednio z faktu, iż kodeina to narkotyk, zaś leki z jej zawartością wykazują działanie narkotyczne. Należy podkreślić, że o ile, kodeina stosowana zgodnie z zaleceniami lekarza nie stanowi zagrożenia dla zdrowia i życia pacjenta, o tyle przyjmowanie jej w większych ilościach przez dłuższy czas może doprowadzić do poważnych skutków ubocznych.

OBJAWY I SKUTKI UZALEŻNIENIA OD KODEINY

Zażywanie nadmiernych ilości kodeiny wiąże się z występowaniem potencjalnych skutków ubocznych. Niemniej jednak trudno jednoznacznie określić i ustalić ich częstotliwość, ponieważ uzależnione są od indywidualnych cech jednostki, która zażywa środek psychoaktywny. Charakterystycznymi objawami stosowania kodeiny są dreszcze, szybkie nieregularne bicie serca bądź – wręcz przeciwnie – brak wyczuwalnej pracy serca. Ponadto występują trudności z oddychaniem, opierające się sapaniem, przyspieszony bądź spowolnionym oddechem lub całkowitym jego brakiem. Uzależnieni uskarżają się na uczucie gorąca, a nierzadko towarzyszy im również gorączka. Objawem towarzyszącym jest nierzadko niestrawność, wzdęcia, nudności i wymioty, a także brak apetytu i bóle brzucha. U niektórych uzależnionych efektem zażywania kodeiny są zaburzenia widzenia, ciemny odcień moczu oraz zaczerwienienie twarzy szyi oraz ramion. Dodatkowo u uzależnionych od środków narkotycznych występuje wzmożone pocenie się oraz mętlik i zawroty głowy.

Bezpośrednim skutkiem nadużywania kodeiny jest pojawienie się uzależnienia psychicznego i fizycznego od środka psychoaktywnego. Oznacza to, że w sytuacji odstawienia lub znacznego ograniczenia wstępują nieprzyjemne, dolegliwe objawy zespołu abstynencyjnego, uniemożliwiają wytrwanie w postanowieniach zerwania z nałogiem. Ponadto nadużywanie kodeiny wiąże się z wykształceniem się tolerancji na środek narkotyczny. Z tego powodu osoby, które przyjmują kodeinę przez dłuższy czas i w większych ilościach zmuszone są do przyjmowania coraz większych dawek celem uzyskania pożądanego efektu.

PRZEDAWKOWANIE KODEINY

Nadużycie kodeiny może skutkować przedawkowaniem. Można zatem wskazać, że w przypadku spożycia nadmiernej ilości środka psychoaktywnego konieczne jest udzielenie pierwszej pomocy. Objawami przedawkowania są zazwyczaj:

• niebieskawe zabarwienie skóry lub warg,
• ból bądź dyskomfort w obszarze klatki piersiowej,
• zaburzenia świadomości lub całkowita jej utrata,
• zwężone źrenice,
• senność.

Charakterystyczny jest również brak wyczuwalnego ciśnienia lub pulsu oraz powolna bądź nieregularna praca serca. W przypadku wystąpienia powyższych objawów należy niezwłocznie wezwać pomoc, gdyż stan ten jest bezpośrednim zagrożeniem dla zdrowia i życia poszkodowanego.

KODEINA DAWKA ŚMIERTELNA

Trudno jednoznacznie określić śmiertelną dawkę kodeiny. Spowodowane jest to faktem wzrostu tolerancji na tę substancję. Oznacza to, że osoby uzależnione od kodeiny zażyć większe ilości substancji bez wystąpienia skutków ubocznych – przedawkowania i zatrucia. Dawka śmiertelna w przypadku osób nieuzależnionych jest łatwiejsza do ustalenia. Warto jednak wskazać, że wpływ mają na to również osobnicze właściwości organizmu. Niemniej jednak przyjmuje się, że maksymalna dawka dobowa kodeiny to 240 mg. Co ważne, nie powinno się jej przyjmować częściej niż cztery razy na dobę, istotne jest również zachowanie odstępu pomiędzy przyjmowanymi dawkami – minimum 6 godzin.

JAK WYJŚĆ Z UZALEŻNIENIA OD KODEINY?

Kodeina należy do narkotycznych środków opioidowych – jest pochodną morfiny. Z tego powodu wykazuje silne działanie uzależniające. Podobnie jak w przypadku innych narkotyków powoduje uzależnienie psychiczne i fizyczne. Oznacza to, że odstawienie lub znaczne ograniczenie ilości przyjmowanych dawek skutkuje pojawieniem się objawów zespołu odstawiennego (abstynencyjnego). Uzależnienie od kodeiny zbliżone jest do uzależnienia od morfiny. Co ważne wyjście z nałogu jest możliwe, niemniej jednak wiąże się z długotrwałym i trudnym procesem odwyku. Pierwszym etapem leczenia jest detoks organizmu z substancji psychoaktywnych. Ten etap leczenia zazwyczaj odbywa się w formie stacjonarnej. Konieczne jest to bowiem ze względu na towarzyszące odtruciu nieprzyjemne, dolegliwe objawy, które w skrajnych przypadkach mogą być zagrożeniem dla życia chorego. Odtruwanie organizmu z substancji toksycznych obejmuje nie tylko sam detoks, ale również farmakoterapię, której celem jest łagodzenie nieprzyjemnych dolegliwości odczuwanych podczas tej fazy leczenia. Skuteczne odtrucie organizmu umożliwia wdrożenie kolejnych etapów leczenia, które obejmują pomoc w radzeniu sobie z objawami zespołu odstawienia oraz ustabilizowanie procesów psychofizycznych organizmu pacjenta. Ponadto konieczne jest wdrożenie psychoterapii. Terapia ta zazwyczaj przeprowadzana jest w dwojakiej formie – indywidualnej i grupowej. Celem psychoterapii jest wypracowanie metod i sposobów radzenia sobie z trudnościami bez stosowania leków narkotycznych. Narkoman informowany jest co do mechanizmów uzależnienia i sposobów radzenia sobie z zależnością. Ogromną rolę w skuteczności podejmowanych działań odgrywa wsparcie i pomoc rodziny. W tym znaczeniu konieczna jest akceptacja uzależnienia oraz zrozumienie nałogu jako choroby. Pomoc i wsparcie dla narkomana mają duże znaczenie i przyczyniają się do powodzenia leczenia oraz całkowitego wyzdrowienia.

Uzależnienie od opiatów stanowi poważny problem społeczny. Niepokojącym zjawiskiem jest skala zażywania leków przeciwbólowych, które mogą wywoływać uzależnienie. Sytuacja ta spowodowana jest dostępnością leków i chęcią eksperymentowania młodych ludzi z lekami narkotycznymi dostępnymi bez recepty, ale również nieświadomością to do możliwości pojawienia się uzależnienia. Z tego powodu konieczna jest znajomość mechanizmów pojawienia się zależności. Równie niebezpiecznie jest uzależnienie od heroiny. Jak wygląda uzależnienie od heroiny? Zapraszamy do zapoznania się z kolejnym artykułem.