Uzależnienie od gier komputerowych –
objawy, przyczyny, leczenie i skutki

CZYM JEST UZALEŻNIENIE OD KOMPUTERA I GIER KOMPUTEROWYCH?

Uzależnienie od gier komputerowych i wideo jest chorobą, znalazło się na liście Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10, stanowi zaburzenie nawyków. Zgodnie z definicją rozumiane jest jako patologiczne używanie komputera i gier komputerowych, które prowadzi do uzależnienia fizycznego i psychicznego. Jest to rodzaj uzależnienia behawioralnego wynikającego z wielokrotnego powtarzania danej czynności, której celem jest uzyskanie pozytywnych stanów emocjonalnych tj. przyjemność, zadowolenie, euforia, ulga czy poczucie zaspokojenia. Uzależnieniu od komputera towarzyszy zespół mechanizmów obronnych (racjonalizacji, wyparcia, zaprzeczania), które skutecznie blokują i zniekształcają obraz problemu. Można wyróżnić fazy uzależnienia od gier komputerowych. Pierwszą z nich jest rozpoczęcie grania w gry komputerowe i wideo, które wiąże się z odczuwaniem przyjemności i satysfakcji. Na tym etapie zachowania są jeszcze kontrolowane, a czas poświęcany na granie racjonalny. Kolejnym krokiem jest proces stopniowego uzależnienia, gracz coraz więcej czasu spędza na granie w gry komputerowe i wideo. Częste powtarzanie czynności powoduje stopniowe rozwijanie się uzależnienia, w konsekwencji doprowadzając do fazy destrukcji i silnego nałogu. Na tym etapie pozostałe aktywności takie jak sen, odpoczynek, praca, nauka czy spożywanie posiłków ograniczane są do minimum, uzależniony staje się więźniem gier komputerowych lub sieciowych.

OBJAWY UZALEŻNIENIA OD GIER KOMPUTEROWYCH

Uzależnienie od gier komputerowych, podobnie jak w sytuacji innych nałogów, trudno zauważyć. W początkowej fazie korzystanie z konsoli czy komputera niczym się nie różni od społecznie akceptowanego wzorca zachowania. Jednak wraz z rozwojem nałogu pojawić się mogą niepokojące symptomy, które mogą świadczyć o uzależnieniu. Jak zatem rozpoznać nałóg? Jak objawia się uzależnienie? O uzależnieniu od gier komputerowych można mówić, w sytuacji kiedy: – czas spędzany na gry dominuje nad codziennymi aktywnościami, ograniczane są kontakty interpersonalne, nauka, praca, jedzenie i sen, – utrudnienie lub brak możliwości zagrania w gry wiąże się z pojawieniem się rozdrażnienia, złego samopoczucia, apatii, a nawet agresji, – pojawia się nadpobudliwość, zaburzenia lękowe, zmiany nastroju, – uzależniony izoluje się od znajomych i rodziny, a relacje wirtualne stają się ważniejsze, – pojawiają się problemy z koncentracją, zasypianiem i bezsennością, – towarzyszą natrętne myśli o grze, pojawia się potrzeba, przymus wykonywania czynności związanych z graniem w gry, – osoba przeznacza znaczne kwoty pieniędzy na nowe gry lub akcesoria, co odbija się na budżecie. Warto również przeprowadzić test i zadać sobie podstawowe pytania: czy mam problem ze skupieniem uwagi na innych czynnościach niż granie w gry strategiczne lub inne na konsoli, komputerze lub telefonie? Czy gram codziennie? Czy na gry poświęcam minimum 3 godziny? Czy jest ona sposobem na rozładowanie emocji? Czy zaniedbuję swoje obowiązki? Pytania ułatwią znalezienie odpowiedzi na kluczową kwestię: czy jestem uzależniony od gier?

LECZENIE UZALEŻNIENIA OD GIER KOMPUTEROWYCH

Leczenie uzależnienia od komputera i gier komputerowych, podobnie jak w przypadku innych nałogów, jest bardzo trudne i długotrwałe. Aby przeprowadzenie terapii odwykowej mogło zakończyć się sukcesem kluczowe jest uświadomienie przez uzależnionego, że potrzebuje pomocy i ma problem z nałogowym graniem oraz dobrowolne poddanie się leczeniu. Zazwyczaj jest to etap najtrudniejszy, ponieważ działanie mechanizmów obronnych w postaci racjonalizacji, zaprzeczania i wyparcia utrudnia zauważenie nałogu, myśli takie są wypierane ze świadomości. Dlatego też konieczne jest wsparcie rodziny i najbliższych osób w zrozumieniu problemu i przekonaniu o potrzebie pomocy. Alternatywą jest skierowanie uzależnionego na przymusową terapię odwykową, jednak zazwyczaj charakteryzują się one mniejszą skutecznością. Spowodowane jest to faktem, że chory nie będzie wyrażał chęci współpracy, przez co podejmowane działania będą mniej efektywne. Następnym etapem jest zgłoszenie się do specjalisty lub ośrodka odwykowego i podjęcie leczenia. W tym wypadku dąży się do zaprzestania patologicznego grania w gry na komputerze lub konsoli, (w tym również korzystanie z komputera i internetu w celu grania w gry online) oraz podjęcia odpowiedniej psychoterapii. W niektórych przypadkach poza prowadzeniem terapii psychologicznej (indywidualnej lub grupowej), która ma na celu uświadomienie osobie mechanizmów uzależnienia, możliwych przyczyn i skutków, sposobów radzenia sobie z nałogiem, jest także konieczność włączenia środków farmakologicznych.

UZALEŻNIENIA OD GIER KOMPUTEROWYCH U DZIECI

Postęp technologiczny spowodował, że dzieci coraz częściej spędzają czas w domu przy gadżetach (telefonach, smartfonach, tabletach, konsolach czy komputerach). Warto jednak pamiętać, ze o ile racjonalne korzystanie z najnowszych technologii nie jest złe, to od uzależnienia dzieli młodych ludzi cienka linia. Producenci dbają, aby gry komputerowe były coraz bardziej atrakcyjne. Dlatego co roku proponowane są nowsze wersje gier, które kuszą grafiką, nowymi możliwościami, a przy tym są bardziej wciągające. Młodzi ludzie, szczególnie dzieci, są bardzo podatne na uzależnienie od wszelkich nowości. Co zatem robić, aby dziecko nie padło ofiarą uzależnienia? Korzystanie z gier komputerowych, komputera i internetu powinno być czasowo ograniczane i kontrolowana przez rodziców. Niewłaściwe jest również wyposażanie pokoju nastolatka w telewizję i laptopa, ponieważ długotrwałe korzystanie z nich może stać się źródłem problemu.

SKUTKI UZALEŻNIENIA OD GIER KOMPUTEROWYCH

Uzależnienie od gier komputerowych, podobnie jak inne rodzaje nałogów, destrukcyjnie wpływa na wszystkie sfery życia uzależnionego. Podstawowym skutkiem jest wycofywanie się z relacji z rówieśnikami i otoczeniem, izolacja od najbliższych i koncentracja na zdobywaniu kolejnych umiejętności i osiąganiu lepszych wyników w grach. Prowadzi to do sytuacji, w której osoba uzależniona, niezależnie czy jest to dorosły lub dziecko, zaczyna niejako żyć w świecie wirtualnym, odcinając się od rzeczywistości. Utrata poczucia czasu jest skutkiem spędzania godzin, a nawet tygodni przed komputerem. Uzależniony zaniedbuje swoje obowiązki, dlatego pojawiają się problemy w szkole, domu i w relacjach interpersonalnych. W zaawansowanej fazie uzależnienia cała aktywność związana jest z nałogiem, osoby zapominają o higienie osobistej, odpoczynku, spożywaniu pokarmów i nawadnianiu organizmu, co może doprowadzić nawet do wyniszczenia organizmu nałogowego gracza. Permanentne granie na komputerze, konsoli czy korzystanie z internetu skutkuje konsekwencjami zdrowotnymi. Pojawiają się problemy ze wzrokiem, bóle kręgosłupa, sztywność karku, drętwienie stóp i dłoni, zaburzenie odżywiania skutkuje również problemami z wypróżnianiem. Dodatkowo występują trudności z koncentracją, zapamiętywaniem, osoby stają się rozkojarzone i mają problemy w odnalezieniu się w społeczeństwie. Wraz z rozwojem uzależnienia i wkraczania w kolejne jego fazy następuje całkowita degradacja życia uzależnionego człowieka.

Badania nad uzależnieniem od gier komputerowych ciągle trwają, celem ich jest wnikliwe poznanie problemu. Konieczne jest jednak prowadzenie działalności edukacyjnej i informacyjnej na temat mechanizmów, objawów i skutków uzależnień. Statystyki są alarmujące, ponieważ odnotowuje się coraz więcej przypadków uzależnień od gier komputerowych. Co istotne, problem pojawia się nie tylko u dorosłych, ale również u nastolatków i młodzieży. Konieczna jest zatem profilaktyka i zapobieganie uzależnieniom. Warto podkreślić, ze nałóg związany z grami może mieć różną postać, uzależnić się można od gier komputerowych, na konsoli, na telefonie, ale również od gier losowych czy liczbowych.