Przewlekły ból potrafi skutecznie uniemożliwiać codziennie funkcjonowanie. Leczenie opiera się na farmakoterapii, masażach, rehabilitacji, psychoterapii, a także różnych niezbędnych zabiegach chirurgicznych. Wiele zależy od etiologii bólu, jego natężenia, charakterystyki czasowej, czynników, które go wywołują i nasilają, a także wpływu na aktywność pacjentów. Duże znaczenie mają podjęte próby leczenia. Leczenie bólu przewlekłego jest trudne i wymaga profesjonalnej opieki.
Farmakoterapia w leczeniu bólu przewlekłego
Ból przewlekły może dotyczyć wielu obszarów ciała. Najczęściej są to bóle mięśniowo-szkieletowe o różnej etiologii, dolegliwości towarzyszące stanom zapalnym, neuropatyczny i trzewny. Silne odczucia bólowe może wywoływać spastyczne napięcie mięśni, ucisk na nerwy rdzeniowe, sploty nerwowe, rdzeń kręgowy czy zwiększone ciśnienie wewnątrzczaszkowe.
Terapia leczenia bólu najczęściej rozpoczyna się o małych dawek. Ważny jest wiek, a także stan narządów, jak nerki czy wątroba. Pacjent musi przebywać pod ścisłą kontrolą lekarza prowadzącego. Specjalista dobiera formę podawania, a także tak zwane leki stosowania doraźnego, przy jednoczesnym uwzględnieniu chorób współistniejących. Ocenia również skuteczność, a także monitoruje działanie, szczególnie w przypadku zastosowania opioidów, które zażywane niekontrolowanie mogą wywołać uzależnienie od leków. Jeżeli pacjent nie zgłasza poprawy, najczęściej wprowadza się kolejny lek przeciwbólowy lub koanalgetyczny. Zadaniem farmakoterapii jest zmniejszenie odczuwania bólu przez chorego, przy jednoczesnym podawaniu małych, ale skutecznych dawek. W niektórych przypadkach konieczne jest włączenie również leków, które zapobiegają różnym nieprzyjemnym skutkom.
Jak rozpoznać uzależnienie od leków przeciwbólowych?
Niekontrolowane przyjmowanie, zwiększanie dawek bez konsultacji z lekarzem czy ignorowanie zaleceń może wywołać uzależnienie od leków przeciwbólowych. Szacuje się, że ryzyko jego wystąpienia w trakcie podawania opioidów wynosi od 3 do 5%, o ile pacjent nie ma innych nałogów, jak na przykład alkoholizm czy narkomania. Ryzyko zwiększają zaburzenia psychologiczne, wcześniejsze uzależnienia oraz wewnętrzna motywacja, przekonanie, że lekarz nie potrafi choremu skutecznie pomóc. Uzależnienie od środków przeciwbólowych najczęściej obawia się:
- samodzielnym zwiększaniem dawek i ich częstotliwości,
- wewnętrznym przymusem zażycia leku,
- wymuszaniem lub fałszowaniem recept,
- podkradaniu leków innym osobom,
- skupieniem się na pozyskaniu kolejnego opakowania leku,
- pogorszeniem samopoczucia,
- problemami w kontaktach z innymi,
- po odstawieniu również drgawkami, wymiotami, agresją, gorączką, bólami głowy, drażliwością, brakiem snu.
Uzależnienie od środków przeciwbólowych może więc doprowadzić do lekomanii. To choroba, która daje zarówno objawy fizyczne, jak i psychiczne. Skutkiem najczęściej jest pogorszona koncentracja, izolacja społeczna, depresja, obciążenie organów wewnętrznych, a także problemy w pracy czy rozpad relacji z bliskimi. Warto pamiętać, że im wcześniej odkryjesz objawy lekomanii, tym większa szansa na efektywne wyleczenie. Skutki uzależnienia od leków również będą mniejsze. W przypadku nałogu konieczne będzie przyznanie się przed samym sobą do problemu, a następnie udanie się po profesjonalną pomoc.
Lekomania – gdzie szukać pomocy?
By terapia miała sens, osoba uzależniona od leków musi wykazywać motywację do zmiany. Następnie warto poszukać ośrodka odwykowego, który zapewnia kompleksowe leczenie. Chory najpierw przejdzie proces detoksykacji (by uniknąć przykrych objawów odstawienia) a następnie będzie uczestniczył w terapii indywidualnej lub grupowej. Dzięki pracy ze specjalistami można dotrzeć do źródła problemu, znaleźć alternatywne metody jego rozwiązania, a także sposoby na radzenie sobie z trudnościami. Wsparcie psychologiczne, które zapewnia ośrodek terapii uzależnień jest niezbędne w procesie zdrowienia. Po zakończonym leczeniu w placówce zamkniętej, warto kontynuować pracę nad sobą z terapeutą w swoim mieście. Pomaga to uniknąć nawrotów i motywuje do dalszej pracy. O wystąpieniu uzależnienia trzeba również poinformować lekarza, który pomaga dobrać środki łagodzące objawy przewlekłego bólu. Jeżeli rozwinie się lekomania – leczenie trzeba zmodyfikować lub całkowicie zmienić.
Wiele osób, które otrzymują zalecenie zażywania opioidów obawia się, że rozwinie się u nich lekomania – objawy uzależnienia. Można je rozpoznać na tyle wcześnie, by lekarz mógł zmienić substancję czynną i zaproponować inne leczenie. Warto pamiętać, że przyjmowanie takich leków pod kontrolą i w odpowiednich dawkach nie powinno doprowadzić do nałogu. Kluczem jest szczerość wobec lekarza i sygnalizowanie wszelkich niepokojących reakcji.