Uzależnienie hazardowe to uzależnienie behawioralne, które uznaje się za jedno z najdroższych nałogów. Mimo, iż problem ten stale narasta i wywołuje równie szkodliwe skutki, co zależność od substancji psychoaktywnej, nie jest on powszechnie postrzegany jako poważne zagrożenie dla zdrowia publicznego. Może wynikać to ze stosunkowo niskiej świadomości społecznej na temat jego istoty i przebiegu oraz potencjalnych konsekwencji, które niekiedy okazują się być tragiczne. Aby nieco przybliżyć zagadnienie uzależnienia od hazardu, przedstawiamy statystyki dotyczące jego występowania w Polsce i na świecie.
Statystyki uzależnienia od hazardu w Polsce
Warto już na początku zaznaczyć, że w przypadku uzależnień behawioralnych, do których należy również uzależnienie od hazardu, statystyki mogą nie oddawać w pełni skali problemu. Ta kategoria nałogów jest nieco trudniejsza do wykrycia, gdyż zaliczane do niej uzależnienia nie powodują charakterystycznych dla nadużywania substancji psychoaktywnych zespołów odstawiennych. Ponadto ich objawy początkowo nie wzbudzają podejrzeń, dlatego też osobie łatwiej ukryć fakt istnienia problemu i wypierać konieczność udania się na leczenie hazardu. Nie zmienia to jednak faktu, że w takich przypadkach, jak hazard (uzależnienie), statystyki są istotnym punktem odniesienia, który nie tylko wskazuje szacowaną ilość osób dotkniętych nałogiem, ale także przedstawia, jakie grupy społeczne najczęściej wpadają w jego sidła oraz jakie są szczególnie narażone na jego rozwój.
Jednym z najnowszych danych dotyczących liczby osób uzależnionych od gier losowych jest raport CBOS, który w 2019 roku badał między innymi hazard w Polsce. Statystyki z tego okresu wskazują, że w grach hazardowych uczestniczy około 37% Polaków powyżej 15 roku życia, przy czym najpopularniejszymi grami są: Totalizator Sportowy, zdrapki, loterie i konkursy SMS-owe oraz automaty. Obecnie duża część osób korzysta również z zakładów bukmacherskich oraz hazardu internetowego. Do grania w sposób wysoce ryzykowny przyznaje się 0,9% populacji, a samo uzależnienie od hazardu dotyczy około 30 tys. osób w Polsce. Częściej patologiczny hazard uprawiają mężczyźni, osoby bardzo młode (18-24 lata) mieszkające w miastach, a także te, które określają swoją sytuację materialną jako złą lub średnią. Zaobserwowano również niepokojącą tendencję wzrostową uczestnictwa w grach losowych wśród młodzieży od 15 roku życia.
Porównanie statystyk hazardu w Polsce i na świecie
Problem uzależnienia od hazardu na świecie z roku na rok staje się coraz poważniejszy. Podobnie jak w przypadku Polaków, wynika to z większej dostępności kasyn, automatów i zakładów bukmacherskich, a także intensywnego rozwoju hazardu internetowego. Kultura grania w gry hazardowe jest szczególnie rozpowszechniona wśród Amerykanów, Australijczyków, Azjatów oraz mieszkańców niektórych krajów europejskich. Szacuje się, że w Stanach Zjednoczonych kryteria patologicznego hazardu spełnia około 2-5% populacji, a największy ich odsetek znajduje się w stanie Nevada. Z ogromnym problemem zmagają się Chiny, w których hazardowy biznes prowadzony jest często nielegalnie przez grupy przestępcze, a wskutek nałogowego grania wielu Chińczyków kraj traci około 153 mld dolarów rocznie. Według niektórych statystyk z uzależnieniem od gier losowych zmaga się aż 1,3 mln obywateli Włoch oraz Niemiec, a w Wielkiej Brytanii problem ten dotyczy około 300 tys. osób. Najczęściej są to osoby grające na automatach (Niemcy) lub w gry internetowe (Brytyjczycy). Francuzów natomiast częściej dotyka uzależnienie od bukmacherki.
Wpływ regulacji prawnych na statystyki uzależnienia od hazardu
Prawo hazardowe w Polsce regulowane jest przez Ustawę z dnia 19 listopada 2009 roku o grach hazardowych, której nowelizację uchwalono pod koniec 2016 roku. Zgodnie z jej treścią państwo ma monopol na prowadzenie gier liczbowych stacjonarnie i w sieci, loterie pieniężne (zdrapki, Gierki i Kaskada) oraz Total Casino, będące jedynym legalnym kasynem internetowym. Kasyna w punktach naziemnych i zakłady wzajemne mogą prowadzić prywatne podmioty, jednak, aby założyć działalność hazardową, muszą najpierw zdobyć koncesję albo odpowiednie zezwolenie. Wspomniana nowelizacja okazała się być bardzo dobrą decyzją i wpłynęła na znaczne zmniejszenie tzw. „szarej strefy” w zakresie gier na automatach, zakładów wzajemnych oraz gier w Internecie. Ze względu na postępujący problem uzależnień hazardowych, zmiany te nie są jednak wystarczające. W opinii niektórych ekspertów konieczne jest również podwyższenie minimalnego wieku gracza do 21 lat, zwiększenie kontroli i inspekcji w salonach, kasynach, kolekturach itp. oraz wdrożenie środków zapobiegania znacznym szkodom finansowym.
Perspektywy i prognozy dotyczące uzależnienia od hazardu
Ze względu na to, iż w hazardzie jako formie rozrywki nie ma nic złego, a dla wielu stanowi on wyłącznie zabawę, świadomość na temat konsekwencji uzależnienia od gier losowych jest stosunkowo niewielka. Ogromne znaczenie ma więc edukacja w tym zakresie, poznawanie objawów i skutków nałogu, który z roku na rok dotyka coraz więcej osób. Prewencja jest najskuteczniejszym sposobem na zapobieżenie rozwojowi uzależnienia, jeżeli jednak zdąży się ono wykształcić, warto wiedzieć, co można z tym zrobić. Należy zaznaczyć, że patologiczny hazard to poważna choroba, która negatywnie wpływa na każdy obszar życia osoby i wymaga leczenia. Najlepsze efekty przynosi leczenie w specjalistycznej placówce, jaką jest zamknięty ośrodek uzależnień oraz terapia indywidualna.