Uzależnienie wpływa na każdą sferę życia – wraz z jego rozwojem stopniowo pogarsza się nie tylko zdrowie chorego, ale również relacje międzyludzkie czy też osiągnięcia zawodowe lub naukowe. Uczucie przyjemności i satysfakcji, odczuwane na początku szybko przeradza się w przymus zażywania danej substancji, który powoli odbiera osobie chęć i motywację do wszystkiego, co nie jest związane z używką. Mimo iż można wyróżnić charakterystyczne objawy uzależnienia, jego przebieg jest kwestią niezwykle indywidualną, dlatego też niekiedy trudno zrozumieć, jak wyczerpująca może być walka z nałogiem. Na przestrzeni lat pojawiło się wiele publikacji, które dokładnie zgłębiają problem zależności od substancji i czynności. A jak motyw uzależnień przedstawiany jest w literaturze i filmie?
Uzależnienie okiem reżysera
Requiem dla snu
Filmem poruszającym wspomnianą tematykę, który niewątpliwie można nazwać kultowym, jest „Requiem dla snu”. Ukazuje on przyczyny sięgania po różnego rodzaju substancje psychoaktywne i prowadzi nas przez skomplikowane i zawiłe drogi uzależnień, w które popaść może każdy – niezależnie od wieku czy płci. Bohaterowie, szukając silnych wrażeń i ucieczki od rzeczywistości zaczynają zażywać narkotyki, które nieuchronnie prowadzą ich do nieszczęścia. Stopniowo tracą zdrowie, a emocje jak miłość i przyjaźń przestają mieć znaczenie. Film porusza również problematykę lekomanii, relatywnie rzadko przedstawianej w sztuce. Pozornie niewinne tabletki odchudzające brane przez Sarę – jedną z głównych bohaterek w celu chorobliwego pragnienia zrzucenia kilku kilogramów powodują u niej popadnięcie w obłęd a, w konsekwencji trafia do szpitala psychiatrycznego. Niepodjęte przez postacie leczenie lekomanii i narkomanii skutkowało tragicznymi w skutkach konsekwencjami.
Kiedy mężczyzna kocha kobietę
Jedną z pozycji przedstawiającą problematykę uzależnienia od alkoholu w nieco innym świetle, jest film „Kiedy mężczyzna kocha kobietę”. Ukazuje on bowiem obraz alkoholizmu wysoko funkcjonującego, z którym zmaga się kobieta – matka i żona odnosząca sukcesy w karierze. Pod maską szczęśliwej i spełnionej osoby, główna bohaterka kryje w sobie jednak pustkę, bezradność i uczucie osamotnienia. Starając się uciec od swoich emocji, wpada w nałóg, który zaczyna dominować nad jej życiem, powodując problemy zawodowe czy też zaniedbywanie obowiązków. Film przedstawia także motyw negatywnego wpływu uzależnienia od napojów wyskokowych na relację z rodziną i jej ogólne funkcjonowanie oraz to, w jaki sposób poszczególni jej członkowie radzą sobie z zaistniałą sytuacją. Widząc, jak destrukcyjne konsekwencje dla najbliższych ma nałóg, kobieta ostatecznie podejmuje leczenie alkoholizmu, dzięki czemu wraz ze wsparciem męża i dziecka udaje się jej go pokonać.
Nałóg oczami pisarzy
Pod Mocnym Aniołem
Książka „Pod Mocnym Aniołem” ukazuje chorobę alkoholową jako problem obecny i „przekazywany” w rodzinie głównego bohatera od pokoleń. Alkohol stosowany przez głównego bohatera, Jurusia, jako „remedium” na wszystko – smutek, nerwy czy tęsknotę, brutalnie przejął kontrolę nad jego życiem, zmuszając go do przeznaczania niemal wszystkich funduszy na używkę, co robi nie bez żalu. Czasami podejmuje on próby wyrwania się ze szponów uzależnienia, trafiając regularnie na oddział deliryków, który autor książki wykorzystuje jako sposób na dobitne, lecz jakże realistyczne sportretowanie myślenia osób dotkniętych alkoholizmem. W nierównej walce z nałogiem, zbawienna dla bohatera okazuje się literatura i… miłość. „Pod Mocnym Aniołem” brutalnie ukazuje prawdziwą naturę uzależnienia do alkoholu oraz wpływu uwarunkowań rodzinnych na jego powstanie. Jednocześnie podkreśla, że nawet ta, jak się wydaje z góry skazana na porażkę batalia z alkoholizmem, wcale nie musi prowadzić do zguby.
Trainspotting
Kultową pozycją godną uwagi jest również „Trainspotting” – książka, która doczekała się adaptacji filmowej, przedstawia losy młodych bohaterów, zmagających się z narkomanią. Liczne wulgarne i szokujące opisy dobitnie ukazują uzależnienie od heroiny, jednej z najsilniejszych substancji psychoaktywnych, okiem chorego. Pomimo pozornie pozytywnego opisywanego działania narkotyku, autor w rzeczywistości ukazuje kontrast pomiędzy mentalnością młodych ludzi wobec opioidów, a brutalnymi realiami, które niesie za sobą nałóg. Postaci przedstawione są jako swego rodzaju niewolnicy używki, z których szponów jest niezwykle trudno – szczególnie bez profesjonalnego wsparcia.
Rzetelne przedstawienie kwestii uzależnienia i przeniesienie jej na duży ekran lub książkę to niemałe wyzwanie. Mechanizmy psychologiczne, kierujące osobami zmagającymi się z nałogiem są niezwykle złożone. Mimo tego motyw ten często podejmują pisarze i reżyserzy, których dzieła niekiedy dobitnie przedstawiają skomplikowaną naturę zależności od substancji, która stopniowo niszczy całe życie człowieka. Wielu z nich podkreśla również, jak istotną rolę pełni wsparcie i leczenie uzależnienia w drodze do trzeźwości. Pamiętaj – jeżeli zmagasz się z jakąkolwiek formą nałogu, nie bój prosić się o pomoc. Specjalistyczna opieka i motywacja umożliwią Ci wygranie tej nierównej walki oraz powrót do normalnego funkcjonowania.