Uczestnictwo w grupach wsparcia to jedna z uzupełniających i bardzo efektywnych metod podtrzymywania abstynencji od alkoholu. Badania dowiodły, że regularne spotykanie się z osobami, które również zmagają się z alkoholizmem, potrafią realnie obniżyć szansę nawrotu nałogu. Ze względu na swoją skuteczność, techniki stosowane na AA stały się inspiracją do powstania kolejnych grup samopomocowych – tym razem nie dla uzależnionych, a ich najbliższych, które obok samego uzależnionego najbardziej dotkliwie odczuwają konsekwencje choroby alkoholowej. Przedstawiamy kilka najpopularniejszych grup wsparcia i wyjaśniamy, czym różnią się od siebie terapia AA, Al-Anon, Alateen i DDA, a także dla kogo są one przeznaczone.
Terapia AA – kto może z niej skorzystać?
Zdecydowanie najpopularniejszą w kontekście alkoholizmu grupą samopomocową jest AA, czyli Anonimowi Alkoholicy. Grupa ta została stworzona z myślą o osobach uzależnionych od alkoholu, które postanowiły podjąć walkę z nałogiem. Uczestnictwo w niej ma na celu utrzymanie własnej trzeźwości, przy jednoczesnym wspieraniu innych uzależnionych w drodze do abstynencji. Podstawą jej funkcjonowania jest program 12 kroków AA – i to właśnie on przesądza o skuteczności takiej formy terapii. Polega on w dużej mierze na przewodnictwie „duchowym” – ludziom decydującym się na uczestnictwo w mityngach zaleca się znalezienie tzw. sponsora, czyli opiekuna, który służy wsparciem i pomaga im w rozwoju. Opiekun ten to osoba, która już od dłuższego czasu utrzymuje abstynencję i ma większe doświadczenie, a jej rolą jest przeprowadzenie nowego członka AA przez kolejne kroki programu. Pomoc ta ma charakter nieodpłatny i bazuje na wzajemnym zaufaniu. Jeśli chodzi natomiast o same kroki, skupiają się one nie tylko na wsparciu w utrzymaniu abstynencji i wzajemnym wymienianiu się doświadczeniami, ale także na rozwoju człowieka – poprawy jego podejścia do siebie, swojego życia i całego świata.
Grupy AA na tle innych wyróżnia kilka kluczowych cech. Przede wszystkim ich uczestnicy pozostają w pełni anonimowi. Wspólnota nie rejestruje członków, nie ujawnia ich personaliów ani wizerunku, co daje poczucie dyskrecji i zachęca do dzielenia się swoimi nierzadko bardzo przykrymi doświadczeniami. Samo uczestnictwo w mityngach jest całkowicie dobrowolne, a jedyny warunek, który musi spełnić osoba chcąca do nich dołączyć, to chęć wyjścia z alkoholizmu. Co więcej, spotkań AA nie prowadzi terapeuta, a inni uzależnieni, którzy już przez długi czas utrzymują abstynencję i same przeszły przez program 12 kroków (choć poszczególne grupy mogą zatrudniać pracowników). Zasady te, w połączeniu z samym programem, w dużej mierze przesądzają o skuteczności w wytrwaniu w trzeźwości.
Warto przy tym zaznaczyć, że spotkania AA stanowią jedynie uzupełnienie terapii. Nie są one samodzielną metodą leczenia alkoholizmu, a uczestnictwo w niej nie jest tożsame z uczestnictwem w spotkaniach z terapeutą uzależnień. Z tego powodu samo uczęszczanie na mityngi nie wystarczy do pokonania nałogu – w tym celu konieczne jest przebycie odwyku.
Grupa wsparcia Al-Anon – cele i założenia
W przeciwieństwie do AA, terapia Al-Anon jest skierowana do współuzależnionych oraz najbliższych uzależnionego. Skupia ona krewnych i przyjaciół osoby dotkniętej nałogiem alkoholowym, bez względu na ich poglądy czy wyznanie i ma na celu niesienie im pomocy. Samo powstanie grupy wynikało z faktu zauważenia druzgocącego wpływu alkoholizmu na bliskich chorego, w tym przede wszystkim rodzinę i konieczności udzielenia wsparcia również im. Na mityngach Al-Anon osoby mają możliwość wymienienia się doświadczeniami z życia z uzależnionym, a także nabycia praktycznych porad, dotyczących m.in. tego, jak wyjść ze współuzależnienia czy też jak rozmawiać, a jak nie rozmawiać z osobą dotkniętą alkoholizmem. Warto przy tym zaznaczyć, że spotkania te skupiają się przede wszystkim na indywidualnych problemach uczestników, a nie problemach bliskiego zmagającego się z chorobą alkoholową. Członkowie są zachęcani do znalezienia możliwego do zaakceptowania stylu życia i pracy nad sobą, aby mogli bardziej przychylnie spojrzeć na samych siebie, być bardziej odporni na manipulacje czy naprawić relacje z innymi, niepijącymi członkami rodziny. Uzyskują także podstawową wiedzę o alkoholizmie, by uzależnionego traktować z szacunkiem, a jednocześnie pomóc mu samodzielnie rozwiązać swoje problemy.
Grupy wsparcia Alateen
Alateen jest częścią tej samej wspólnoty, co Al-Anon, określanej jako Grupy Rodzinne Al-Anon. Zrzesza ona młodzież do 18. roku życia, których rodzice lub inna bliska osoba zmaga się z alkoholizmem. Tak jak członkowie Al-Anon, jej uczestnicy spotykają się, aby dzielić się doświadczeniem i nadzieją z innymi, a także, by rozwiązać swoje własne problemy wynikające z nałogu bliskiego. Skupia się jednak bardziej na trudnościach typowych dla dzieci i nastolatków, które mają zupełnie inny charakter, niż te doświadczane przez partnerów/partnerki czy rodziców uzależnionego. Na mityngach uczestnicy mogą poznać m.in. role dzieci w rodzinach alkoholowych oraz zrozumieć, że w żadnym stopniu nie są winne picia bliskiej osoby i że nie odpowiadają za jej zachowanie. Jednocześnie uczą się skupiać na sobie – na własnym rozwoju emocjonalnym i duchowym – i oddzielać się wewnętrznie od problemów uzależnionego członka systemu rodzinnego, nie przestając go kochać.
Terapia DDA – dla kogo jest przeznaczona?
Bardzo wiele osób, które wychowywały się w rodzinie alkoholowej, mierzy się w dorosłości z różnego rodzaju problemami wynikającymi z życia z osobą uzależnioną od alkoholu w młodości. To właśnie towarzyszące im trudności, określane zbiorczo jako syndrom DDA, a właściwie chęć pomocy w ich rozwiązaniu stanowiły podstawę do powstania ostatniej z grup należącej do Grup Rodzinnych Al-Anon – Al-Anon Dorosłe Dzieci. To wspólnota, do której dołączyć mogą wspomniane wcześniej tzw. Dorosłe Dzieci Alkoholików, aby otrzymać wsparcie, wymienić się wzajemnie doświadczeniami oraz stawić czoła przykrym przeżyciom z przeszłości. Terapia DDA pozwala zdobyć niezbędną wiedzę na temat konsekwencji dorastania w rodzinie alkoholowej, które ujawniają się dopiero w dorosłości oraz uzyskać lepszy wgląd w siebie, przy jednoczesnej odbudowie poczucia własnej wartości i samooceny. W jej trakcie można również poznać sposoby radzenia sobie z syndromem DDA i uwolnić się od poczucia, że całe życie definiują dawne, traumatyczne doświadczenia.
Podobnie jak w przypadku mityngów AA, spotkania grup Al-Anon, Alateen czy Al-Anon Dorosłe Dzieci nie są tym samym, co terapia grupowa przeprowadzana przez certyfikowanego psychoterapeutę. Samo uczestnictwo w nich nie wyleczy już rozwiniętych zaburzeń psychicznych, powstałych wskutek życia z osobą uzależnioną. Nie zmienia to jednak faktu, że są one nieocenionym wsparciem dla bliskich uzależnionego, które czują się osamotnione ze swoim problemem i mogą realnie przyczynić się do poprawy ich ogólnego samopoczucia i jakości życia.