Jak pomóc bliskim osoby uzależnionej od hazardu?

Statystyki wskazują, że uzależnienie od hazardu to problem, który dotyczy około 30 tys. Polaków. W praktyce z jego konsekwencjami musi jednak zmagać się znacznie więcej osób. Wskutek nałogu cierpi nie tylko sam uzależniony – skutki jego zachowania wyjątkowo dotkliwie odczuwa cała jego rodzina. Przedstawiamy, z jakimi konsekwencjami muszą mierzyć się rodziny osób uzależnionych od hazardu oraz gdzie mogą szukać pomocy.

Uzależnienie od hazardu – z jakimi konsekwencjami dla bliskich się wiąże?

Uzależnienie od hazardu potrafi bardzo negatywnie odbić się zarówno na sytuacji materialnej, jak i zdrowiu najbliższych osoby uzależnionej. Jednym z tych najpowszechniejszych problemów, z którym nałóg ten kojarzy się większości społeczeństwa, są kłopoty finansowe. Wkraczając w coraz to kolejne fazy uzależnienia od hazardu, chory przeznacza na gry losowe coraz większe sumy pieniędzy. Gdy środków na jego koncie zabraknie, nierzadko w celu ich zdobycia zaciąga pożyczki – czy to w banku, czy u znajomych, wydaje oszczędności, a nawet sprzedaje wartościowe przedmioty będące np. pamiątkami rodzinnymi. Wszystko to dzieje się w tajemnicy przed członkami rodziny, którzy tak naprawdę do końca mogą nie wiedzieć, że stracili większość majątku rodzinnego. W momencie, gdy się o tym dowiedzą, rodzi się w nich złość, obawy i smutek. Czują się oszukani, skrzywdzeni i bezradni, tracąc przy tym zaufanie do osoby uzależnionej, a niekiedy także izolując się od swoich przyjaciół czy znajomych.

Kłopoty finansowe to jednak niejedyny problem, z jakim dla bliskich uzależnionego wiąże się patologiczny hazard. Uzależnienie członka rodziny bardzo negatywnie odbija się również na zdrowiu psychicznym i fizycznym pozostałych jej członków. Znajdują się oni w stanie ciągłego stresu, lęku o przyszłość i niepewności związanej z impulsywnymi, nieracjonalnymi zachowaniami chorego. Wszystkie te aspekty mogą spowodować u nich depresję, zaburzenia lękowe, bezsenność, bóle mięśni i głowy oraz ogólne wyczerpanie. Nierzadko partner/partnerka uzależnionego, próbując zredukować konsekwencję jego działań i stworzyć pozory normalności, bierze na siebie zaniedbywane przez niego obowiązki. Z czasem partner/partnerka podporządkowuje choremu całe swoje życie i wpada we współuzależnienie od hazardu.

Nałóg w rodzinie bardzo dotkliwie odczuwają także dzieci. Wskutek częstej nieobecności rodzica mogą czuć się opuszczone, zaniedbane czy smutne, nie doświadczając z jego strony takiej miłości i opieki, jakiej potrzebują. Mogą również zacząć obwiniać siebie za stan mamy lub taty albo i wręcz przeciwnie – kierować całą złość i frustrację na uzależnionego. Niestety stały kontakt z osobą nałogowo uprawiającą hazard sprawia, że wykształca się w nich nieprawidłowy wzorzec zachowań, co może sprawić, że w przyszłości same wpadną w nałóg.

Uzależnienie od hazardu niestety nierzadko wiąże się z przemocą – psychiczną lub fizyczną, skierowaną wobec najbliższych. U uzależnionego agresywne zachowania mogą pojawiać się chociażby wtedy, gdy nie może grać w gry losowe lub gdy członkowie rodziny ukrywają przed nim pieniądze/wartościowe przedmioty. Agresją może reagować także na próby uświadomienia mu skali problemu i sugestie, aby udał się na leczenie hazardu.

Współuzależnienie od hazardu

Specyficznym i charakterystycznym dla życia w rodzinie z osobą uzależnioną zaburzeniem jest współuzależnienie od hazardu. To zaburzenie adaptacji do patologicznej sytuacji, wynikającej z pozostawaniem w bliskiej relacji z uzależnionym od hazardu. Dotyka ono jego partnera lub partnerki i wiąże się z takimi zachowaniami, jak potrzeba kontrolowania sytuacji, nadmierna odpowiedzialność oraz próba usprawiedliwiania i tłumaczenia zachowania chorego. Osoba współuzależniona zwykle poświęca wiele czasu i energii na redukcję konsekwencji zaniedbań obowiązków przez bliskiego, przejmując je na siebie i zaniedbując przy tym swoje własne potrzeby. Jednocześnie, ze względu na nieudane próby powstrzymania członka rodzina przed dalszym uprawianiem hazardu, jej samoocena, poczucie własnej wartości i ogólny stan psychiczny ulega znacznemu pogorszeniu.

Warto pamiętać, że w przypadku wystąpienia współuzależnienia, samo udanie się na leczenie uzależnienia od hazardu przez chorego nie rozwiąże problemu. Osoby współuzależnione, aby mogły przywrócić równowagę w swoim życiu, również powinny skorzystać ze specjalistycznej pomocy. Dobrym pomysłem jest uczestnictwo w terapii indywidualnej, na której mogą one poznać mechanizmy rządzące ich zachowaniem oraz wypracować nowe, zdrowsze dla nich sposoby radzenia sobie z trudną sytuacją. Dzięki spotkaniom z terapeutą poprawie ulegnie również ich stan psychiczny, samopoczucie i poczucie własnej wartości. Świetnym uzupełnieniem terapii indywidualnej jest także uczestnictwo w grupach wsparcia.

Formy wsparcia dla rodzin osób uzależnionych od hazardu

Mimo, iż sytuacja rodziny osoby uzależnionej od hazardu może wydawać się patowa, warto pamiętać, że nie musi być to sytuacja bez wyjścia. Dla członków takich rodzin dostępne są różne formy wsparcia, dostosowane do ich indywidualnych potrzeb. Pomoc może przybrać między innymi postać:

• Terapii indywidualnej – taka forma pomocy pozwoli poszczególnym członkom rodziny skupić się na własnych potrzebach i emocjach oraz nauczyć się stawiania granic wobec osoby uzależnionej.
• Terapii rodzinnej – to forma terapii, w której udział bierze cała rodzina osoby uzależnionej, choć uczestnictwo każdego członka nie jest obowiązkowe. Pomaga ona w poprawie komunikacji między członkami rodziny czy też rozwiązywaniu konfliktów rodzinnych.
• Grupy wsparcia – uczestnictwo w spotkaniach grupy wsparcia to świetna okazja do wymiany doświadczeń z osobami, których bliska osoba również jest uwikłana w uzależnienie od hazardu oraz otrzymania emocjonalnego wsparcia.
• Programów edukacyjnych – edukacja na temat prawdziwej natury uzależnienia od hazardu, jego podłoża czy skutków może pomóc w wypracowaniu zdrowszych mechanizmów reagowania na zachowanie uzależnionego oraz w skuteczniejszej komunikacji z nim. Może również zmotywować osobę do zasięgnięcia specjalistycznej pomocy.
• Doradztwa prawnego i finansowego – pomoc prawników czy doradców finansowych może okazać się nieoceniona, szczególnie wtedy, gdy wskutek uzależnienia doszło do znacznego pogorszenia sytuacji finansowej i popadnięcia w długi.