Uzależnienie od dopaminy

CO TO JEST DOPAMINA I JAK DZIAŁA?

Dopamina to organiczny związek chemiczny należący do grupy ketecholamin. Stanowi ona niezwykle ważny neuroprzekaźnik, który syntezowany i uwalniany jest przez dopaminergiczne neurony ośrodkowego układu nerwowego. Co ważne, dopamina działa przez swoiste receptory, które zlokalizowane są w błonach presynaptycznych i postsynaptycznych. W zależności od miejsca swojego działania odgrywa inną rolę w organizmie.

Dopamina jako neuroprzekaźnik odpowiada za energię, samopoczucie oraz motywuje do działania. Dopamina odpowiada za układ nagrody zlokalizowany w mózgu. Oznacza to, że odpowiedzialna jest za doznawanie przyjemności i gratyfikację za konkretne czynności i zachowania. W związku z tym w organizmie uwalniana jest dopamina w sytuacji odczuwania zadowolenia czy satysfakcji. Stan ten jest niezwykle przyjemny i odczuwany jako znacząca gratyfikacja. Z tego względu uwolnienie dopaminy w organizmie w każdym przypadku wiąże się z odczuwaniem silnej przyjemności.

Zgodnie z twierdzeniami naukowców, u podstawy neurobiologicznych mechanizmów uzależnienia leżą zaburzenia aktywności neuronów dopaminergicznych w ośrodkowym układzie nerwowym, tworzące układ nagrody. Oznacza to, że substancje psychoaktywne, takie jak alkohol, narkotyki (amfetamina, kokaina czy marihuana) zwiększają znacząco ilość dopaminy uwalnianej do zakończeń neuronów, pobudzając tym samym mezolimbiczny układ nagrody danej osoby zwiększona ilość neuroprzekaźnika odczuwana jest jako przyjemność, pobudzenie, ale również satysfakcja, a nawet euforia.

OBJAWY UZALEŻNIENIA OD DOPAMINY

Pewne zachowania czy przyjmowanie określonych substancji psychoaktywnych – alkoholu, narkotyków – wiążą się ze zwiększoną ilością uwalnianej dopaminy do zakończeń neuronów. Pobudzenie układu nagrody w organizmie powoduje, że odczuwalna jest ze zwiększoną intensywnością przyjemność z wykonywania określonej czynności lub przyjmowania konkretnych substancji. Niemniej jednak, jak w przypadku każdego uzależnienia, dochodzi do swoistego zatracenia się w tym stanie i zmniejszeniu odczuwanych doznań. W związku z tym z czasem, konieczne jest przyjmowanie coraz większych dawek substancji, koniecznego do osiągnięcia tego samego efektu pobudzenia jak wcześniej i zaspokojenia stale wzrastających potrzeb organizmu. Sytuacja ta wiąże się bowiem bezpośrednio z wykształceniem się uzależnienia od dopaminy.

LECZENIE UZALEŻNIENIA OD DOPAMINY

Leczenie uzależnienia od dopaminy, podobnie jak w przypadku innych uzależnień, wiąże się z koniecznością podjęcia odpowiedniej terapii odwykowej. W tym znaczeniu należy wskazać, że leczenie odwykowe przeprowadzane jest dwuetapowo. Wyróżnić można detoks organizmu z substancji psychoaktywnej (w sytuacji, kiedy uzależnienie od dopaminy związane jest z przyjmowaniem określonych substancji psychoaktywnych, takich jak alkohol czy narkotyki) oraz psychoterapię indywidualną i grupową. Detoks organizmu substancji psychoaktywnej umożliwia pozbycie się związków trujących, które dostarczane były wraz z alkoholem, lekami, narkotykami czy dopalaczami. Związki te mają zazwyczaj degradacyjny wpływ na zdrowie osoby uzależnionej i prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Z tego względu nierzadko wdrażana jest odpowiednia farmakoterapia umożliwiająca przywrócenie prawidłowego funkcjonowania organizmu. Zakończony sukcesem detoks umożliwia wdrożenie kolejnego etapu leczenia odwykowego, którym jest terapia indywidualna i grupowa. Podczas sesji terapeutycznych z psychoterapeuta odbywają się pogadanki na temat szkodliwości substancji psychoaktywnych na organizm człowieka i ich degradacyjny wpływ na każdą sferą aktywności. Uzależniony informowany jest co do szkodliwości i negatywnych skutków działania substancji psychoaktywnych i mechanizmów uzależnienia od dopaminy. Terapeuta podczas psychoterapii wskazuje mechanizmy radzenia sobie z trudnościami i możliwości radzenia sobie z nałogiem. Niezwykle ważna jest również psychoterapia grupowa, podczas której uzależniony ma możliwość skonfrontowania własnych uczuć, emocji i doświadczeń z innymi członkami terapii. Jest to niezwykle ważne, gdyż pacjent nie czuję się odosobniony w problemie i ma możliwość identyfikacji z innymi osobami.

W dzisiejszych czasach źródłem uzależnienia może być niemal wszystko. W tym znaczeniu uzależnić się można nie tylko od substancji psychoaktywnych, zawartych w wielu środkach, które z pozoru mogą wykazywać pozytywny wpływ na działanie organizmu i konieczne są w leczeniu określonych schorzeń. Pojawia się zatem pytanie, czy antydepresanty uzależniają? Należy jednoznacznie wskazać, że uzależnienie od leków na depresję jest możliwe. Działanie leków wiąże się bowiem z poprawą nastroju i lepszym samopoczuciem. Niemniej jednak wiąże się to z ryzykiem – osoby chore na depresję bowiem mogą nadużywać. Dlatego też należy wskazać, że niedobór jak i nadmiar określonych substancji psychoaktywnych może okazać się szkodliwy.