Walka z alkoholizmem to dla osoby uzależnionej ogromne wyzwanie. Samo przyznanie się przed sobą, że ma się problem z alkoholem, jest wyjątkowo trudne, podobnie zresztą jak podjęcie decyzji o udaniu się na leczenie uzależnień od alkoholu. Sprawę dodatkowo komplikuje fakt, iż nawet pomyślne przebycie odwyku, choć znacznie zmniejsza ryzyko nawrotu choroby, nie daje gwarancji zachowania trwałej abstynencji. Dlaczego tak się dzieje? Co sprawia, że alkoholizm jest tak trudny do pokonania?
Jakie czynniki wpływają na uzależnienie od alkoholu?
Aby lepiej zrozumieć, dlaczego wyjście z alkoholizmu jest tak trudne, trzeba najpierw poznać czynniki, które przyczyniają się do jego rozwoju i mają wpływ na jego przebieg. Wyróżnić można kilka powodów, przez które osoba popada w nałóg i przez które nie może z niego wyjść – wśród nich najważniejszą rolę odgrywają kwestie psychiczne. W uzależnienie najczęściej wpada się w wyniku nieprzepracowanych traum, zaburzeń psychicznych lub wychowywania się w rodzinie alkoholowej. Przykre doświadczenia z przeszłości czy też przeżywane obecnie trudności bardzo często przyczyniają się do tego, że człowiek sięga po alkohol, aby stłumić swoje emocje i choć przez chwilę poczuć się pozornie dobrze. Nie zdaje sobie przy tym sprawy, że takim postępowaniem nieświadomie pogarsza swój stan ani że taka forma „samoleczenia” w rzeczywistości prowadzi do rozwoju kolejnej choroby – alkoholizmu.
Wpływ na rozwój alkoholizmu mogą mieć także pewne predyspozycje genetyczne. Nie przesądzają one co prawda o wpadnięciu w nałóg, jednak realnie zwiększają ryzyko jego wystąpienia. Wśród nich wymienia się m.in. niektóre cechy osobowości, jak skłonność do ryzykownych zachowań, impulsywność. Do czynników biologicznych należy również sama tolerancja organizmu na alkohol – niektórzy muszą przyjąć większe dawki, by odczuć pożądany efekt.
Na pojawienie się uzależnienia wpływają również czynniki psychologiczne – sytuacje stresujące, przewlekły lęk, trudne emocje, samotność, odizolowanie. Niskie poczucie własnej wartości również może być jednym z zapalników wywołujących chęć sięgnięcia po alkohol. Problemy z alkoholem mogą wywołać również czynniki środowiskowe i społeczne. W kulturach, gdzie spożywanie alkoholu jest powszechnie akceptowane, ryzyko pojawienia się uzależnienia jest wyższe. Wpływ mają także narzucone normy społeczne dotyczące picia oraz presja rówieśnicza i relacje rodzinne. Alkohol jest łatwo dostępny, dlatego ryzyko pojawienia się uzależnienia wzrasta. Często również choroby i dolegliwości współistniejące mogą przyczynić się do wystąpienia nałogu.
Psychologiczne wyzwania w walce z alkoholizmem
Leczenie alkoholowe wiąże się z wieloma wyzwaniami na różnych płaszczyznach. Wiele zależy od tego, w jakim stopniu zaawansowania nałogu chory zgłasza się po pomoc. W związku z tym, że uzależnienie zazwyczaj jest nie tylko fizyczne, ale także psychiczne i dotyka różnych sfer życia, każdy dzień wychodzenia z nałogu i późniejszego życia w trzeźwości to wyzwanie. Do najczęstszych trudności należą:
- Niska samoocena i poczucie wstydu – osoby uzależnione często żyją w poczuciu winy, mają zaniżoną samoocenę, czują się gorsze, niewystarczające, zależne od innych osób. Nałóg w wielu przypadkach jest przyczyną rozpadu więzi rodzinnych, utraty pracy, a zaczynanie od zera i napotkanie niepowodzeń mogą obniżać motywację, przyczynić się do pesymistycznego myślenia. Przezwyciężenie tych negatywnych myśli jest istotne podczas walki o lepsze jutro,
- Trudne emocje – alkohol był odskocznią od problemów i emocji, pomagał tłumić stres, lęk, smutek, czy maskował objawy depresji. Odstawienie używek zmusza chorego do wypracowania nowych mechanizmów radzenia sobie z każdym typem trudności emocjonalnych. Może pojawić się depresja alkoholowa i inne trudności, których przezwyciężenie będzie wymagało powrotu na terapię,
- Głód alkoholowy – może pojawić się zarówno bezpośrednio po odbytym leczeniu, jak i po wielu latach życia w trzeźwości. Kontrolowanie i szybka reakcja na pojawienie się poczucia chęci sięgnięcia po alkohol pozwalają uniknąć nawrotu,
- Izolacja społeczna – może być zarówno przyczyną, jak i skutkiem uzależnienia. Odbudowanie relacji z bliskimi czy nawiązanie nowych znajomości potrafi trwać latami i jest sporym wyzwaniem. Najważniejsze, by nie wracać do dawnego środowiska, które mogło potęgować chęć spożywania alkoholu.
By skutecznie wyjść z nałogu, w pierwszej kolejności trzeba przejść detoks, który polega głównie na oczyszczeniu organizmu z alkoholu i toksycznych substancji, a także uzupełnieniu niedoborów witamin i mikroelementów niezbędnych do prawidłowej pracy poszczególnych organów. Proces zdrowienia wymaga odbudowy życia na nowo, tworzenia zdrowych nawyków i spędzania czasu w sposób wolny od alkoholu, co bywa wyzwaniem. Różne aktywności pomagające w walce z alkoholizmem to jeden z wielu kroków, które pozwala odciąć się od myśli, że chory nie da sobie rady.
Dlaczego nawrót choroby jest tak częsty?
Walka z alkoholizmem wymaga zrozumienia i wsparcia ze strony specjalistów. Osoba uzależniona nie poradzi sobie z problemem sama. Dopóki go wypiera i neguje, nie będzie w stanie podjąć skutecznego leczenia. Przejście przez detoks i później praca z terapeutą również nie jest końcem – choroba alkoholowa lubi nawracać. Powodem mogą być emocje, czynniki zewnętrzne, pojawiający się głód alkoholowy, brak wsparcia zarówno ze strony rodziny, jak i przyjaciół, osamotnienie, niskie poczucie własnej wartości, problemy zdrowotne lub rezygnacja z terapii przed jej zakończeniem.
Wznowienia u osoby uzależnionej można rozpoznać stosunkowo szybko. W takiej sytuacji trzeba wrócić na terapię i ponownie przepracować trudności. Terapia nawrotów nie jest powodem do wstydu, a umiejętność rozpoznawania i nazywania różnych negatywnych emocji, radzenia sobie z sobie z głodem alkoholowym oraz budowanie własnej wartości stanowią fundament procesu zdrowienia. Warto pamiętać, że trudności i pokusy pojawiają się stosunkowo często, ale dzięki wypracowaniu odpowiednich metod i technik można z nimi skutecznie walczyć.