Nadużywanie leków na receptę to poważny problem, który może prowadzić do wielu negatywnych konsekwencji zdrowotnych. Statystycznie najczęściej dochodzi do przedawkowania leków przeciwbólowych, uspokajających, nasennych, czy stymulujących. Przyjmowanie różnego rodzaju substancji bez kontroli lekarza lub niezgodnie z jego zaleceniami może prowadzić do uzależnienia fizycznego i psychicznego, problemów zdrowotnych i społecznych. Sprawdź, jaką grupę leków najczęściej nadużywają pacjenci.
Dlaczego opioidy są tak silnie uzależniające?
Silne leki opioidowe stosuje się w leczeniu bólu o różnym stopniu. Aktywują receptory opioidowe, które wpływają na przewodzenie bólu poprzez oddziaływanie na stężenie neuroprzekaźników. Leki, które działają w ten sposób, najczęściej podaje się pacjentom po operacjach czy urazach, a także stosuje przy leczeniu nowotworów. Silne leki przeciwbólowe na receptę mogą wywoływać poczucie ukojenia, spokoju. Uczucie błogości, odprężenia i euforii z kolei sprawiają, że pacjent czuje się lepiej. Organizm szybko przyzwyczaja się do tego typu leków, dlatego ich przyjmowanie powinno się odbywać pod ścisłą kontrolą lekarza, przez krótki czas i tylko w odpowiedniej dawce. Samodzielne przyjmowanie opioidów prowadzi do silnego uzależnienia. Leki przeciwbólowe na receptę, jak na przykład fentanyl, stosowany również w anestezjologii, są klasyfikowane jako grupa leków narkotycznych. Ich przedawkowanie objawia się zaburzeniami oddychania, zaburzeniami rytmu serca, obniżenia ciśnienia tętniczego krwi czy sztywnością mięśni.
Odstawienie leków wiąże się z wystąpieniem zespołu abstynencyjnego, w tym niepokoju, bezsenności, nudności, wymiotów, a często także agresji związanej z brakiem możliwości przyjęcia preparatu. Uzależnienie od opioidów można wyleczyć. Im szybciej osoba, która wpadła w nałóg, uda się na detoks i podejmie terapię, tym większa szansa na pełne wyleczenie.
Zastosowania i ryzyko uzależnienia od leków nasennych
Lek z grupy barbituranów, który zazwyczaj jest przepisywany na bezsenność, wpływa na wyciszenie pracy centralnego układu nerwowego. Wywołuje efekt uspokojenia, zmniejsza również odczucie stanów i zaburzeń lękowych. Wśród leków nasennych można znaleźć również te, które powstają na pochodnych benzodiazepiny. Ich rolą jest nie tylko ułatwione zasypianie, ale także wydłużenie i pogłębienie snu. Długotrwałe przyjmowanie leków nasennych bez konsultacji z lekarzem sprawia, że organizm przyzwyczaja się do dawki, przez co pacjent sięga po więcej tabletek, co prowadzi do uzależnienia. Brak przyjęcia leku często objawia się typowymi dla zespołu odstawiennego objawami (lęk, omamy, bóle brzucha, drżenie mięśni, gorączka, kołatanie serca). Tabletki nasenne na receptę mogą należeć również do grupy leków niebenzodiazepinowych, które przyjmowane w większych dawkach wywołują euforię. Tego typu leki stosuje się w przypadkach krótkotrwałego leczenia. Działają szybko, dlatego zdarzają się sytuacje, w których pacjenci sięgają po nie w zwiększonych dawkach również w dzień, co powoduje rozwinięcie się w organizmie tolerancji. Uzależnienie od leków nasennych może być niebezpieczne. Osoby zmagające się z nałogiem mają problemy z koncentracją, trudności w zapamiętywaniu, cierpią na zaburzenia równowagi, depresję. Przedawkowanie może skończyć się śmiercią.
Uzależnienie od stymulantów – kiedy pobudzenie staje się zagrożeniem?
Stymulanty to grupa leków, które pobudzają pracę układu nerwowego. Najczęściej znajdują się w preparatach na narkolepsję, otyłość i ADHD. Ich rolą jest zwiększenie poziomu skupienia, koncentracji, zapobieganie uczuciu senności czy wpływ na ośrodek głodu. Na początku stymulanty mogą poprawiać nastrój i zwiększać motywację, ale ich długotrwałe lub nieodpowiedzialne stosowanie, może szybko stać się zagrożeniem dla zdrowia fizycznego i psychicznego. Podobnie, jak w przypadku innych nałogów, stopniowo wzrasta tolerancja organizmu, co powoduje konieczność przyjmowania coraz większych dawek. Pacjent zwykle zaczyna sam przyjmować większe ilości leków, pomimo świadomości, że wywołują szkody w organizmie. Stymulanty nadmiernie obciążają układ nerwowy, co może prowadzić do wystąpienia problemów z sercem, zaburzeń neurologicznych, napadów drgawkowych. Do grupy stymulantów należą leki, w których znajdziesz kofeinę, nikotynę, amfetaminę i kokainę. Dwa najpopularniejsze leki uzależniające stosowane przy leczeniu ADHD zawierają w składzie metylofenidat i amfetaminę. Często są nadużywane przez osoby, które mają problemy z nauką, podchodzą do trudnych egzaminów, czy chcą szybko schudnąć.
Uzależnienie od leków wymaga leczenia tak samo, jak w przypadku narkomanii czy alkoholizmu. Pierwszym krokiem jest detoks – oczyszczenie organizmu i wyeliminowanie ryzyka powstania zespołu abstynencyjnego. Stopniowo organizm się oczyszcza i regeneruje. Kolejnym krokiem jest terapia indywidualna lub grupowa. Dopiero odpowiednie przepracowanie problemów i dotarcie do ich źródła pozwala wyjść z uzależnienia. Gdzie szukać pomocy dla osób uzależnionych od leków po zakończeniu terapii? Warto kontynuować spotkania w grupie wsparcia blisko domu. Dzięki temu można przetrwać kryzysy i trudne momenty.