Alkoholik – jak się zachowuje i co czuje, jak powinniśmy z nim postępować?

KIM JEST ALKOHOLIK? – DEFINICJA

Alkoholik to osoba chora, która cierpi na alkoholizm. Schorzenie to jest fizycznym i psychicznym uzależnieniem od napojów wysokoprocentowych. Polega na potrzebie, a nawet przymusie alkoholizowania się celem doznania skutków działania etanolu. Wraz z rozwojem kolejnych faz choroby, pojawia się wzrost tolerancji na alkohol i utrata kontroli nad piciem. Alkoholizm to choroba, która powoduje zmiany w mózgu i uszkodzenia narządów wewnętrznych (m.in. marskość wątroby). Nieleczona może prowadzić do śmierci. Alkoholikiem jest się przez całe życie, nawet zakończone sukcesem odwyk i leczenie alkoholowe, nie gwarantują powrotu do picia. Możliwa jest pomoc w wyjściu z nałogu, zaleczenie go poprzez detoks organizmu oraz wsparcie w powstrzymywaniu się od picia i trwałym utrzymywaniu abstynencji.

ALKOHOLIK I JEGO ZACHOWANIE

Permanentne alkoholizowanie się wpływa nie tylko na samego uzależnionego, ale również na najbliższe otoczenie. Skutki tych zmian widoczne są w pracy, ponieważ alkoholik zaniedbuje swoje obowiązki, w rodzinie, ponieważ ojciec nie zapewnia podstawowych potrzeb najbliższych oraz w sposobie myślenia, zachowania i emocji alkoholika. Ciągłe upijanie się prowadzi do degradacji życia społecznego i emocjonalnego, uzależniony z czasem wyzbywa się wszelkich uczuć wyższych, a jego głównym celem jest alkoholizowanie się.

DLACZEGO ALKOHOLIK PIJE?

Alkohol powoduje silne uzależnienie psychiczne i fizyczne. Alkoholik traci kontrolę nad piciem i nie jest w stanie przestać. Wiąże się to z przymusem spożywania napojów wysokoprocentowych. Długotrwałe, permanentne ciągi powodują wzrost tolerancji na alkohol, dlatego uzależniony potrzebuje więcej napojów wysokoprocentowych do uzyskania oczekiwanego efektu. Przerwa między piciem skutkuje pojawieniem się nieprzyjemnych dolegliwości, które są wynikiem alkoholowego zespołu abstynencyjnego (odstawiennego). Sposobem na ich złagodzenie i wyciszenie jest przyjmowanie kolejnych dawek etanolu.

ZACHOWANIE ALKOHOLIKA WOBEC ŻONY I RODZINY

Alkohol powoduje zmiany w myśleniu i zachowaniu uzależnionego. Nierzadko pojawiają się złośliwe uwagi, a także sytuacje znęcania się nad członkami rodziny, zachowań agresywnych i przemocowych. Uzależniony winą za problemy z alkoholem często obwinia żonę. Wobec partnerki mogą pojawić się oskarżenia zdrady i niewierności, które są klasycznym przykładem zespołu Otella. Przez nałóg ojciec nie jest w stanie zapewnić najbliższym poczucia bezpieczeństwa i stabilizacji, pojawiają się kłopoty emocjonalne i finansowe, cierpi żona i dzieci. Zachowanie alkoholika zakłóca ustalony w rodzinie system norm i wartości. Wiąże się to z koniecznością wypracowania nowych wzorów postępowania w rodzinie i przybrania ról, które mają ustabilizować sytuację.

DLACZEGO ALKOHOLIK KŁAMIE?

Uzależnionemu od alkoholu bardzo trudno jest przyznać się do problemu, zazwyczaj też nie widzi, że jest nałogowym alkoholikiem. Usprawiedliwia swoje zachowanie, stosuje mechanizmy obronne w postaci racjonalizacji, zaprzeczania i wyparcia. Próbuje przekonać nie tylko otoczenie, ale również sam siebie, że ma kontrolę nad piciem i może wytrzymać bez alkoholu tyle, ile zechce. Kłamstwa pozwalają mu na ucieczkę przed rzeczywistością i realnym problemem, oszukuje siebie, że alkohol nie jest źródłem kłopotów, ale ich rozwiązaniem.

CZY ALKOHOLIK MA WYRZUTY SUMIENIA?

Wyrzuty sumienia u alkoholika są typowe dla fazy ostrzegawczej. Na tym etapie uzależniony zaczyna sobie uświadamiać, że pije zbyt dużo, ale nie dopuszcza do świadomości problemu alkoholowego. Natomiast w fazie chronicznej (przewlekłej) alkoholik wyzbywa się wszelkich zahamowań i wyrzutów sumienia. Każdy dzień rozpoczyna od przyjęcia kolejnej dawki alkoholu. Ciągłe alkoholizowanie się i wysoki poziom etanolu we krwi powodują zanik uczuć wyższych, obniżenie funkcji intelektualnych i pojawienie się chorób narządów wewnętrznych.

CO CZUJE ALKOHOLIK I JAK SIĘ ZACHOWUJE JAK NIE PIJE?

Uczucia i zachowanie alkoholika uzależnione są od stanu upojenia alkoholowego. W sytuacji kiedy uzależniony odstawia napoje wysokoprocentowe, przestaje pić, pojawia się tzw. głód alkoholowy, któremu towarzyszą przykre dolegliwości psychiczne i fizyczne. Dzieje się tak, ponieważ aktywność mózgu dostosowuje się do stałej obecności etanolu w organizmie, jego brak skutkuje wystąpieniem objawów psychosomatycznych. U alkoholika pojawia się rozdrażnienie, niepokój, zaburzenie koncentracji i uwagi, wahania nastroju, poirytowanie oraz objawy tj. drżenie rąk, przyspieszona akcja serca, nadmierne pocenie się, napięcie mięśniowe, nudności i wymioty, zawroty głowy, biegunka. Są one wynikiem zespołu abstynencyjnego (odstawiennego). Każdy alkoholik jest inny, dlatego można wyróżnić skrajne rodzaje postępowania. Najczęściej zachowanie alkoholika na głodzie nacechowane jest agresją, uzależniony często wszczyna awantury, kłótnie i prowokuje bójki. Może także wystąpić wycofanie z życia i pogrążenie w apatii, uzależniony będzie się izolował i unikał kontaktu z najbliższymi.

CZY ALKOHOLIK POTRAFI KOCHAĆ?

Nałóg alkoholowy to choroba, która destrukcyjnie wpływa na zachowanie i odczuwanie uzależnionego. Nierzadko przyczyną alkoholizowania się jest poczucie odtrącenia, niezrozumienia i braku miłości. Alkohol niejako staje się sposobem na zrekompensowanie tego stanu. Dlatego należy podkreślić, że uczucia i emocje alkoholika ściśle skorelowane są z alkoholem. Przejawy agresji, złości czy nawet przemocy u alkoholika często nie są kontrolowane, wiążą się z oddziaływaniem na psychikę alkoholika napojów wysokoprocentowych. Nałóg powoduje reorganizację systemu norm i wartości. Podczas okresów abstynencji, które wraz z kolejnymi fazami stają się krótsze, u alkoholika pojawiają się refleksje na temat zmiany zachowania i obietnice składane rodzinie o zaprzestaniu picia. Alkoholik nie jest jednak w stanie ich dotrzymać, ponieważ przykre dolegliwości związane z ograniczeniem picia oraz silne uzależnienie fizyczne i psychiczne uniemożliwiają mu wytrwanie w decyzjach. W zaawansowanej fazie alkoholizmu powoływanie się uzależnionego na miłość jest nieuzasadnione, staje się przedmiotem manipulacji i mechanizmem obronnym, który ma na celu usprawiedliwienie i uniknięcie konsekwencji alkoholizowania się. Permanentne, długotrwałe picie prowadzi do redukcji emocji, wyzbycia się uczuć wyższych w tym również miłości. Alkohol staje się celem nadrzędnym, myślenie skierowane jest tylko na zdobycie kolejnych dawek napojów wyskokowych.

ALKOHOLIK W DOMU – JAK ŻYĆ Z ALKOHOLIKIEM?

Alkoholizm to choroba, która przekłada się na wszystkie sfery życia uzależnionego. Prowadzi do degradacji życia społecznego, rodzinnego i emocjonalnego. Długotrwałe alkoholizowanie się staje się źródłem problemów z zachowaniem i emocjami, które wynikają z niemożności kontrolowania ciągów alkoholowych. Istotne jest jednak to, że alkoholizm to choroba, która dotyka nie tylko samego alkoholika, ale również jego rodzinę. Życie z alkoholikiem jest trudne i stanowi źródło dysfunkcji rodziny. Uzależniony poprzez kłamstwa, manipulacje, agresję i wykorzystywanie finansowe skutecznie zaburza normalne życie najbliższych. Nierzadko w rodzinach z problemem alkoholowym występują problemy znęcania się psychicznego nad członkami rodziny oraz przemocy i agresji. Alkoholikiem jest się przez całe życie, nawet terapia odwykowa nie gwarantuje powrotu do nałogu. Konieczne jest stałe utrzymywanie trzeźwości. Życie z abstynentem nie jest łatwe, szczególnie jeśli poza zaprzestaniem picia, uzależniony niczego nie zmienił. „Suchy” alkoholik nadal prezentuje te same wzorce zachowań i sposób myślenia, które były przyczyną alkoholizmu. Życie z trzeźwym, a właściwie trzeźwiejącym alkoholik jest prostsze, ponieważ poza zaprzestaniem picia, uzależniony zmienił także sposób życia, pracuje nad sobą poprzez terapie wzmacniające i uczestnictwo w grupach wsparcia.

WSPÓŁUZALEŻNIENIE OD ALKOHOLIKA

Życie z alkoholikiem wiąże się ze współuzależnieniem. Destabilizacja funkcji rodzinnych, permanentny stres, lęk, niepewność oraz brak poczucia bezpieczeństwa skłania członków rodziny do szukania sposobów, które pozwolą przetrwać w trudnej sytuacji. Najczęściej wiąże się to z usprawiedliwianiem zachowania męża czy ojca, zaprzeczaniem istnienia problemu, przejmowaniem odpowiedzialności za czyny uzależnionego. Żony alkoholików usilnie próbują ukryć istnienie nałogu, kłamiąc, płacąc długi i dbając o higienę pijącego partnera. Dodatkowo przejmują za niego obowiązki domowe, które zaniedbuje poprzez ciągi alkoholowe. Wynika to z niewiedzy na temat tego, jak postępować z mężem alkoholikiem w domu i co robić, by mu pomóc. Permanentny stres i brak rezultatów działania powoduje konsekwencje zdrowotne i psychiczne. U współuzależnionych członków rodzin pojawiają się nerwice, depresje, obniżenie jakości życia, które mogą mieć również objawy psychosomatyczne. Problem alkoholizmu w sposób dotkliwy dotyczy dzieci, które nie mają wpływu na sytuację i muszą dostosować się do warunków stwarzanych im przez dorosłych. Chcąc przetrwać przyjmują rolę bohatera, maskotki, kozła ofiarnego bądź dziecka we mgle. Dorastanie i wychowywanie się w rodzinie dysfunkcyjnej z tatą alkoholikiem w życiu dorosłym nierzadko skutkuje poważnymi problemami. Niezdolność do wyrażania emocji, związki z alkoholikami (córki powielają schemat znany z domu), zaniżone poczucie własnej wartości to tylko niektóre konsekwencje, które wiążą się z syndromem DDA (dorosłe dzieci alkoholików). Działania, które podejmują rodziny są nieefektywne i zamiast pomagać, szkodzą uzależnionemu. Wynika to z niewiedzy na temat tego, jak postępować z mężem alkoholikiem żyjąc z nim pod jednym dachem. Niewłaściwe reakcje utrwalają wzorce zachowań alkoholika i niejako wspierają jego picie, poprzez usprawiedliwianie i krycie nałogu. Rodziny, w których występuje problem alkoholowy i współuzależnienie nie są w stanie same sobie poradzić. Konieczne jest wsparcie i pomoc specjalistów. Wskazane jest także uczestnictwo w grupach wsparcia. Wymiana doświadczeń na spotkaniach i poczucie nieodosobnienia w sytuacji często staje się źródłem zmian w postępowaniu z alkoholikiem i poszukiwania nowych sposobów rozwiązania problemu.

JAK POSTĘPOWAĆ I JAK ROZMAWIAĆ Z ALKOHOLIKIEM?

Rodziny bardzo często starają się ukrywać problem alkoholowy, tłumaczą zachowania uzależnionego i usprawiedliwiają je. Jest to błędny wzorzec postępowania, który prowadzi do utrwalania alkoholizmu. Jak zatem przemówić do alkoholika i jak go traktować? Przede wszystkim alkoholik powinien sam ponosić konsekwencje swoich czynów i brać za nie odpowiedzialność. Nie oznacza to jednak, że rodziny powinny się od niego odwrócić. Konieczne jest wsparcie i zrozumienie uzależnionego oraz dostrzeżenie nałogu jako choroby. Najbliższe otoczenie powinno wpływać na osobę alkoholizującą się poprzez mobilizowanie jej do podjęcia działań, które mają na celu walkę z uzależnieniem i wyjście z nałogu.