Uzależnienie od narkotyków stanowi poważny problem społeczny. Po substancje psychoaktywne sięgają bowiem coraz młodsze osoby, które chcą eksperymentować z groźnymi środkami. Tymczasem od niewinnego zażycia jednej dawki narkotyku a uzależnienia jest cienka granica. Należy zatem wskazać, że uzależnienie od narkotyków znalazło się w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10. Pojawia się zatem pytanie, czym są opiaty? Jaka jest szkodliwość opiatów i skutki uboczne? Jak działają opiaty? Jaki jest wpływ opiatów na organizm? Jakie są działania niepożądane wynikające z zażywania opiatów?
CO TO SĄ OPIATY? – DEFINICJA
Opiaty to substancje psychoaktywne, które pochodzą z opium. Opiaty stanowią naturalne alkaloidy, które otrzymywane są z soku mlecznego uzyskiwanego z niedojrzałych makówek. Warto wskazać, że z opiatów w dalszym procesie chemicznym mogą być otrzymywane ich pochodne, które posiadają również aktywność farmakologiczną.
RODZAJE OPIATÓW
Do grupy opiatów zalicza się wiele narkotyków. Do najważniejszych opiatów należy:
- morfina (objawy uzależnienia od morfiny),
- kodeina,
- heroina (objawy uzależnienia od heroiny),
- opium,
- tebaina,
- narkotyna,
Co ważne, do opiatów niekiedy błędnie zaliczane są niektóre leki i substancje lecznicze, które oddziałują na receptory opioidowe w mózgu.
DZIAŁANIE OPIATÓW
Narkotyki należące do grupy opiatów wykazują działanie pobudzające. Dodatkowo przyczyniają się do zmniejszenia łaknienia i podwyższenia granicy bólu. Zażywanie opiatów wiąże się również z osłabieniem organizmu i nadmierną potliwością. Opiaty mogą powodować także impotencję, zaparcia oraz problemy z oddawaniem moczu. Co więcej, opiaty obniżają ciśnienie krwi oraz zwężenie źrenic. Należy wskazać, że opiaty powodują obniżenie napięcia emocjonalnego
OBJAWY UZALEŻNIENIA OD OPIATÓW
Charakterystycznym objawem uzależnienia jest zmiana dotychczasowych zainteresowań i grupy rówieśniczej. Dodatkowo zauważyć można rozszerzone źrenice i znaczna utratę wagi. Należy wskazać, że negatywnym skutkiem ubocznym zażywanie nadmiernych dawek narkotyku opioidowych jest możliwość przedawkowania i zatrucia substancją psychoaktywną. Sytuacja ta jest niezwykle niebezpieczna dla uzależnionego, gdyż wiąże się licznymi komplikacjami w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu, a niekiedy nawet z ryzykiem śmierci.
SKUTKI ZAŻYWANIA OPIATÓW
Skutki uzależnienia od opiatów można podzielić na dwie grupy – negatywne i pozornie pozytywne. Opiaty powodują u uzależnionego odczuwanie euforii, błogostanu i uczucia odprężenia. Przyczyniają się do wystąpienia uczucia spokoju i zadowolenia. Niemniej jednak są to tylko pozornie pozytywne efekty zażywania opiatów. Zażywanie narkotyków z tej grupy wiąże się bowiem również z występowaniem apatii, wyczerpania emocjonalnego, osłabienia, niepokoju ruchowego, a także spowolnienia ruchowego. Dodatkowo, działanie opiatów powoduje senność, brak motywacji, wycofanie, pojawienie się postawy obronnej oraz zmniejszenie postaw seksualnych.
Należy wskazać, że opiaty to narkotyki o bardzo silnym potencjale uzależniającym. Zależność pojawić się może już po zażyciu jednej dawki narkotyku. Co więcej, opiaty uzależniają w sposób psychiczny i fizyczny. Co oznacza, że pojawia się nie tylko wewnętrzny przymus zażywania substancji psychoaktywnej, ale także w przypadku odstawienia lub znacznego ograniczenia występują objawy odstawienie i związane z tym nieprzyjemne, dolegliwe objawy somatyczne.
OBJAWY PO ODSTAWIENIU OPIATÓW
Opiaty stanowią narkotyki o silnym potencjale uzależniającym. Z tego powodu podstawienie lub znaczne ograniczenie narkotyków opioidowych może się zastępowaniem negatywnych, przykrych dolegliwości odstawiennych. U uzależnionego pojawiają się dolegliwe objawy somatyczne w postać nudności i wymiotów, biegunki, piloerekcja (gęsia skórka) i drżenie całego ciała, nadmiernej potliwości, zaburzenia snu, a niekiedy również omamów i halucynacji. Dodatkowo pojawia się wewnętrzny przymus, psychiczna potrzeba zażywania kolejnych dawek narkotyków, która jest tak silna, że uniemożliwia wytrwanie w abstynencji. Z tego powodu wszelkie próby zerwania z nałogiem zazwyczaj kończą się niepowodzeniem.
LECZENIE UZALEŻNIENIA OD OPIATÓW
Opiaty to narkotyki twarde o silnym potencjale uzależniającym w sposób fizyczny i psychiczny. Z tego powodu zmniejszenie lub znaczne ograniczenia dawek przyjmowanych substancji psychoaktywnej wiąże się z pojawieniem się dolegliwych, nieprzyjemnych objawów, które znacznie utrudniają samodzielne poradzenie sobie i wyjście z nałogu. Z tego powodu konieczne jest wdrożenie odpowiedniego leczenia. Terapia odwykowa w przypadku uzależnienia od opiatów przebiega dwuetapowo. Należy zatem wyróżnić detoks organizmu z substancji psychoaktywnej oraz psychoterapię przeprowadzaną w formie indywidualnej i grupowej. Detoks polega na pozbyciu się z organizmu substancji toksycznych zawartych w narkotykach. Etap ten nierzadko wymaga wdrożenie odpowiedniej terapii farmakologicznej, której celem jest złagodzenie dolegliwych, nieprzyjemnych objawów odstawienia narkotyków i ustabilizowanie funkcji życiowych organizmu. Zakończony sukcesem detoks organizmu z substancji toksycznej, umożliwia wdrożenie kolejnego etapu leczenia, którymi jest psychoterapia odwykowa. Podczas indywidualnych sesji terapeutycznych z psychologiem, terapeutą lub psychoterapeutą uzależniony ma możliwość przeanalizowania mechanizmów uzależnienia, negatywnych konsekwencji narkotyzowania się i degradacyjnego, negatywnego wpływu narkotyków na wszelkie aspekty życia. Dodatkowo w trakcie terapii psychoterapeuta wyraz uzależnionym wypracowują mechanizmy radzenia sobie z trudnościami i problemami. Niezwykle ważna jest również terapia grupowa, która pozwala na utożsamienie się z grupą innych osób i zapewnia poczucie jedności z innymi uczestnikami terapii. Warto wskazać że niekiedy stosowane jest leczenie substytucyjne osób uzależnionych od opiatów. Polega ona na zastąpieniu narkotyków opioidowych metadonem, rzadziej buprenorfiną oraz kodeiną. Substancje te bowiem niwelują głód psychiczny i fizyczny narkotyku.