Uzależnienie od narkotyków często występuje równolegle z innymi zaburzeniami psychicznymi. Ta złożona interakcja między nałogiem a stanem zdrowia stanowi wyzwanie podczas diagnozowania pacjenta. Silny wpływ poszczególnych substancji na układ nerwowy jest również jednym z powodów powstawania różnego rodzaju zaburzeń. Poznaj wpływ substancji na zdrowie, a także najczęściej występujące zaburzenia psychiczne po narkotykach, które towarzyszą pacjentom z tzw. podwójną diagnozą.
Jak narkotyki wpływają na zdrowie psychiczne?
Narkotyki mają znaczący wpływ na zdrowie psychiczne, ponieważ bezpośrednio oddziałują na mózg i jego funkcjonowanie. Substancje psychoaktywne mogą prowadzić do gwałtownych zmian nastroju, wywoływać napady lęku, psychozy, agresji, a także urojenia, a nawet myśli samobójczych oraz innych problemów. U osób z predyspozycjami genetycznymi lub wcześniejszymi problemami psychicznymi, narkotyki mogą wywołać lub pogorszyć istniejące zaburzenia. Długotrwałe zażywanie substancji odurzających prowadzi do trwałych zmian w funkcjonowaniu mózgu, co może skutkować przewlekłymi problemami psychicznymi, takimi jak depresja czy zaburzenia lękowe. Ponadto, narkotyki mogą maskować lub komplikować przebieg istniejących zaburzeń, utrudniając diagnozę i leczenie. W przypadku chorób psychicznych konieczna jest abstynencja, dobrze dobrana terapia, a jeżeli to konieczne to również wspomaganie farmakologiczne.
Najczęstsze zaburzenia psychiczne towarzyszące uzależnieniu od narkotyków
Wśród osób uzależnionych od narkotyków często występuje choroba współistniejąca. Do najczęstszych należą depresja, stany lękowe, zaburzenia osobowości (w tym borderline, zaburzenia afektywne dwubiegunowe). Wielu pacjentów cierpi również na zaburzenia stresu pourazowego (PTSD) oraz różnego rodzaju psychozy. Te współistniejące zaburzenia mogą być zarówno przyczyną, jak i wynikiem wejścia w nałóg. Tym samym tworzy się błędne koło i zamiast postępów w leczeniu, objawy zaczynają się nasilać.
Według danych osoby, które cierpią na różne zaburzenia psychiczne popadają w uzależnienia. Ludzie ze schizofrenią sięgają po marihuanę. Substancja wywołuje takie same objaw, jak epizod choroby. Ludzie, którzy cierpią na zaburzenia lękowe popadają w uzależnienie od kokainy. Wywołuje uczucie euforii, która po jakimś czasie przechodzi w paranoję, halucynacje czy wywołuje bezsenność. Chorzy na zespół stresu pourazowego sięgają po leki z grupy opioidów. O ile ich przyjmowanie jest pod ścisłą kontrolą lekarza to pozwalają skutecznie minimalizować skutki choroby. Samodzielne zwiększanie dawek powoduje uzależnienie. W przypadku heroiny sytuacja jest odwrotna – jej zażywanie powoduje uszkodzenia w tej części mózgu, która jest odpowiedzialna za odczuwanie przyjemności. Skutkiem jest pogłębiająca się depresja. Uzależnienie może wystąpić zatem zarówno u osób, którzy już mają zdiagnozowane choroby psychiczne, jak i być przyczyną ich pojawienia się. Taka sytuacja to tak zwana podwójna diagnoza.
Leczenie osób z uzależnieniem i współistniejącymi zaburzeniami psychicznymi
Leczenie osób z tzw. podwójną diagnozą – czyli uzależnieniem i współistniejącymi zaburzeniami psychicznymi – wymaga zintegrowanego podejścia. Terapia powinna obejmować zarówno detoks organizmu z toksyn, jak i terapię. Na pierwszym etapie walki z uzależnieniem, pod okiem lekarza i często przy wspomaganiu odpowiednich środków farmakologicznych, pacjent przechodzi przez odstawienie substancji. Następuje oczyszczenie z toksyn, a dzięki dawce witamin i minerałów, organizm wraca do względnej sprawności. Dzięki temu można zminimalizować ryzyko wystąpienia choroby odstawiennej. Drugi krok to terapia – w wielu przypadkach powodem zażywania substancji odurzających jest problem, zjawisko czy sytuacja, która również przyczyniła się do choroby psychicznej. Zaburzenia osobowości po narkotykach, stany lękowe czy depresję można skutecznie leczyć pod okiem fachowców. Najlepsze efekty przyniesie odwyk i terapia w ośrodku zamkniętym, a następnie kontynuacja w pobliskiej poradni leczenia uzależnień.
Wyzwania w terapii pacjentów z podwójną diagnozą
Leczenie pacjentów z podwójną diagnozą wiąże się z szeregiem wyzwań. Jednym z nich jest trudność w ustaleniu, które objawy są wynikiem uzależnienia, a które są częścią zaburzenia psychicznego. Często występuje zmiana osobowości po narkotykach. Ponadto, pacjenci mogą mieć trudności z zaangażowaniem się w leczenie, szczególnie jeśli doświadczają ciężkich objawów. Wymaga to od terapeutów i lekarzy szczególnego podejścia, zrozumienia i umiejętności dostosowania metod leczenia do indywidualnych potrzeb pacjenta. Współpraca między różnymi specjalistami, takimi jak psychiatrzy, psychoterapeuci, terapeuci uzależnień oraz często także neurolodzy, jest kluczowa dla efektywnego leczenia. Warto wybrać dobry ośrodek leczenia uzależnień od narkotyków, który oferuje kompleksowe podejście do każdego pacjenta.
Leczenie narkomanii w kontekście współistniejących zaburzeń psychicznych jest złożonym i wielowymiarowym procesem. Zastosowanie odpowiednich metod może znacznie poprawić jakość życia pacjentów i zwiększa szansę na powrót do zdrowia. To także spore wyzwanie dla bliskich, dlatego często po zakończeniu leczenia w poradni uzależnień zaleca się również terapię dla par czy sesje z rodziną.