Uzależnienie to nabyty stan zaburzenia zdrowia – psychicznego lub fizycznego, który stopniowo prowadzi do znacznego pogorszenia jakości życia na każdej płaszczyźnie. Charakteryzuje się silnym przymusem zażycia określonej substancji lub wykonania określonej czynności. Dodatkowo, w przypadku nałogu cierpi nie tylko osoba zależna od substancji czy zachowań, ale także jej najbliższe otoczenie. Utrata kontroli nad swoim zachowaniem i obojętność na wszystko, co nie jest substancją będącą przedmiotem uzależnienia, sprawia, że leczenie na własną rękę staje się niezwykle trudnym zadaniem. Nie znaczy to jednak, że chory nie ma możliwości wyjścia z nałogu – istnieją bowiem skuteczne metody leczenia uzależnień, które mogą pomóc mu wrócić do prawidłowego funkcjonowania i wypracować sposoby radzenia sobie w codziennym życiu, bez konieczności sięgania po używki. Jest nią między innymi indywidualna terapia uzależnień.
Terapia indywidualna – na czym polega?
Terapia uzależnień, niezależnie od jej postaci, to główna forma leczenia osób zmagających się z nałogiem. Jej zasadniczym zadaniem jest wyzwolenie pacjenta lub pacjentów od czynnika będącego przedmiotem jego uzależnienia. Indywidualna terapia psychologiczna stanowi najpopularniejszy sposób walki z nałogiem. Opiera się na relacji terapeutycznej powstającej między osobistym terapeutą, a osobą uzależnioną i ma na celu dokładną diagnozę chorego oraz monitorowanie postępów leczenia. Psychoterapeuta jest w pełni skupiony na pacjencie, zadaje mu pytania mające na celu lepsze poznanie mechanizmów, które nim kierują. Skierowanie całej uwagi w stronę osoby uzależnionej sprawia, że czuje się ona wysłuchana i wspierana, co jest niezwykle ważne w procesie leczenia zależności od substancji. Terapeuta pomaga zrozumieć swoje emocje, zachowania i myśli dochodząc tym samym do źródła problemu, czyli powodu wpadnięcia w nałóg.
Psychoterapia indywidualna – etapy i efektywność
Terapia indywidualna uzależnień jest wieloetapowym procesem leczenia uzależnień, natomiast podstawę i zarazem warunek jej efektywności stanowi relacja terapeuta-pacjent oparta na szczerości i wzajemnym zaufaniu. Osoby zmagające się z uzależnieniem zwykle niechętnie dzielą się przeżyciami, które pchnęły ich w stronę nałogu, a także związanych z jego przebiegiem, co często wiąże się ze wstydem i obawą przed poddaniem ich negatywnej ocenie. Spotkania indywidualne ułatwiają chorym otworzenie się przed specjalistą, dzięki czemu może on lepiej zrozumieć sterujące nim mechanizmy, ich pochodzenie oraz emocje towarzyszące nałogowi. Zwykle, aby to osiągnąć prowadzona jest terapia w nurcie poznawczo-behawioralnym – oprócz uświadamiania i docierania do sedna problemu terapeuta skupia się także na korekcie dotychczasowych zachowań. Uczęszczający na terapię uczony jest radzenia sobie z trudnościami charakterystycznymi dla uzależnienia – zespołem abstynencyjnym, tzw. „głodem” i mechanizmami, które przejawia jako osoba uzależniona. Chory na nowo uczy się funkcjonować w społeczeństwie, budować zdrowe relacje z ludźmi przy jednoczesnym pozostawaniu w trzeźwości od czynnika uzależniającego. Badania wykazują, że indywidualne spotkania z pacjentem są bardzo efektywne we wzbudzaniu i wzmacnianiu jego motywacji do zachowania abstynencji. Dodatkowo, terapia indywidualna polecana jest wszystkim uzależnionym – bez względu na naturę nałogu i jego podłoże.
Terapia systemowa indywidualna – jednostka a system
Standardowa terapia indywidualna nie jest jednak jedyną możliwością. Istnieje wiele sposobów walki z uzależnieniem. Jednym z nich jest terapia systemowa indywidualna, zwykle stosowana przy trudnościach w radzeniu sobie z konfliktami w relacjach międzyludzkich, które występują u znacznej większości osób uzależnionych. Kluczowe jej założenie to rozpatrywanie zachowania człowieka w kontekście systemu, którego jednostka jest częścią – środowiska, w którym na co dzień funkcjonuje, czyli przede wszystkim rodziny, ale nie tylko. Główny przedmiot pracy terapeutycznej to więc zmiana w zakresie funkcjonowania systemu rodzinnego jako całość. Takie rozwiązanie może sprawdzić się w przypadku osoby przechodzącej odwyk od alkoholu, której uzależnienie negatywnie wpływa na każdego z najbliższego otoczenia. Szczególnie, że psychoterapeuci prowadzący indywidualne terapie systemowe, zajmują się przede wszystkim zidentyfikowaniem i nazwaniem mechanizmów występujących w rodzinie chorego, a następnie zachęcają do podjęcia zmian. Zmian w metodzie funkcjonowania rodziny tak, aby jej członkowie nauczyli się komunikować między sobą w zdrowy sposób. Dzięki temu zarówno osoba uzależniona, jak i jej najbliższe środowisko będzie w stanie lepiej wyrazić swoje uczucia związane z nałogiem, co może pozytywnie wpłynąć na proces leczenia.
Sposoby leczenia uzależnień są różne i trudno wskazać rozwiązanie najlepsze. Jest to bowiem kwestia indywidualna pacjenta – co wpłynie na jego zachowanie i okaże się bardziej efektywne w procesie wychodzenia z nałogu. Nie można jednak zaprzeczyć, że każdy z nich sprawdza się lepiej albo gorzej w różnych przypadkach. To właśnie dobór metody leczenia jest kluczowy dla skuteczności terapii.