Choroba alkoholowa stanowi jeden z najczęściej występujących nałogów w polskim społeczeństwie, który pojawia się zarówno wśród dorosłych, jak i młodych osób – dzieci i młodzieży. Wpływ na skalę zjawiska ma nie tylko łatwy dostęp do napojów wysokoprocentowych, ale również społeczne przyzwolenie na picie alkoholu. Z tego powodu, pierwsze objawy świadczące o rozwoju uzależnienia są nierzadko bagatelizowane i usprawiedliwiane kulturą picia. Choroba alkoholowa z czasem prowadzi do degradacji uzależnionego we wszystkich sferach jego życia, a nieleczona może skutkować śmiercią. Z tego względu konieczna jest pomoc alkoholikom w wyjściu z nałogu. Jak zatem rodzina może pomóc alkoholikowi w wytrzeźwieniu? Nieoceniane jest wsparcie i zrozumienie alkoholizmu jako choroby, gdyż umożliwia podjecie kolejnych kroków bez obwiniania chorego za nałóg. Jak zatem można pomóc, kiedy alkoholik chce się leczyć? Gdzie szukać pomocy? Kto może pomóc alkoholikowi? Jak pomóc alkoholikowi wytrzeźwieć? Jak mu pomóc w domu po odstawieniu alkoholu?
JAK POMÓC ALKOHOLIKOWI, KTÓRY CHCE SIĘ LECZYĆ?
Nałóg alkoholowy polega na powstaniu silnej zależności fizycznej i psychicznej u chorego. Znaczne ograniczenie lub odstawienie alkoholu skutkuje pojawieniem się nieprzyjemnych dolegliwości i objawów zespołu abstynencyjnego. Z tego powodu, alkoholikowi trudno jest podjąć decyzję o poddaniu się detoksykacji i rozpoczęciu leczenia odwykowego. Nie oznacza to jednak, że dobrowolna terapia odwykowa nie jest możliwa. Zazwyczaj decyzja związana z detoksem i terapią pojawia się w momencie, kiedy uzależniony zaczyna dostrzegać więcej negatywnych konsekwencji picia, aniżeli pozornie korzystnego wpływu, wynikającego z alkoholizowania się. Związane jest to zazwyczaj z okresem rekonwalescencji po długotrwałych ciągach alkoholowych, podczas którego pojawia się ból i drżenie ciała, nudności i wymioty oraz biegunka. Należy zatem wspierać chorego, który wyraża chęć leczenia się i odwyku. Powstaje jednak pytanie: jak pomóc alkoholikowi przestać pić? Konieczne jest wskazanie choremu jakie ma możliwości leczenia: stacjonarnego bądź ambulatoryjnego. Warto podkreślić, że odwyk stacjonarny charakteryzuje się większa skutecznością, bowiem chory znajduje się pod stałą opieką specjalistów – lejarzy, psychologów i terapeutów, których zadaniem jest nie tylko dbanie o bezpieczeństwo alkoholika, ale również przeprowadzanie rozmów terapeutycznych i wypracowanie mechanizmów radzenia sobie z trudnościami. Co więcej, leczenie w specjalistycznym ośrodku leczenia uzależnień umożliwia także zmianę, nierzadko toksycznego, otoczenia i oderwanie się od miejsc, w których uzależniony pił. W przypadku leczenia ambulatoryjnego alkoholik uczęszcza na terapię z dotychczasowego miejsca zamieszkania, przez co trudniej jest mu uwolnić się od nałogu, gdyż permanentnie przebywa w otoczeniu, które nierzadko przyczyniło się do powstania uzależnienia. Z tego powodu, zalecane jest poddanie się terapii stacjonarnej, która stanowi skuteczniejszą formę leczenia. Niemniej jednak, niezależnie od formy leczenia dużą rolę odgrywa wsparcie najbliższych. Kto zatem, poza lekarzami, może pomóc alkoholikowi w wyjściu z nałogu. Należy wskazać, że największy wpływ na chorego mają osoby najbliższe – żona lub mąż i dzieci. Nierzadko to właśnie dla nich chory decyduje się rozpocząć terapię odwykową. Dlatego kluczowe jest wspieranie współmałżonka, ojca lub matki w decyzji i uczestnictwo w sesjach rodzinnych, które są okazją do przepracowania problemów i określenie oczekiwań, które umożliwią rozwiazanie problemu. Pomoc dla alkoholika jest niezwykle ważna, gdyż uświadamia choremu, że nie został on porzucony i odtrącony z powodu choroby, a jego najbliżsi wspierają go w walce z nałogiem. Nierzadko rodzina, która walczy o zdrowie chorego, jest dla uzależnionego motorem działań i motywuje go w wytrwaniu w abstynencji.
JAK POMAGAĆ TRZEŹWIEJĄCEMU ALKOHOLIKOWI?
Trzeźwiejący alkoholik to osoba, która nie tylko utrzymuje abstynencję, ale podejmuje również działania zmierzające do przeciwdziałania powrotom choroby. Należy podkreślić, że jest to bardzo trudny czas dla alkoholika, z tego powodu należy okazać mu zrozumienie i wspierać go w utrzymaniu trzeźwości. W jaki sposób zatem pomóc trzeźwiejącemu alkoholikowi? Istotnym elementem jest unikanie osób i miejsc, które mogły mieć wpływ na powstanie uzależnienia. Konieczne jest również unikanie imprez i spotkań, na których spożywany jest alkohol, aby nie zachęcać uzależnionego do jego spożycia. Wytrwanie w abstynencji wiąże się z szeregiem wyrzeczeń dla uzależnionego. Powinien on unikać kofeiny i innych używek, gdyż wzmagają one głód alkoholowy i chęć napicia się napojów wysokoprocentowych. Jak zatem pomóc alkoholikowi wytrwać w abstynencji? Pomocny może być udział w grupach wsparcia i AA (Anonimowych Alkoholików). Podczas sesji chorzy dzielą się ze sobą przeżyciami i załamaniami. Jest to niezwykle ważne, gdyż chory nie czuje się odosobniony i może liczyć na wsparcie osób, które znajdują się w podobnej sytuacji. Warto również, aby w takich spotkaniach uczestniczyła z alkoholikiem najbliższa osoba, umacnia to więź i utwierdza chorego, że jest on akceptowany i wspierany w jego walce w wyjściu z nałogu.
JAK POMÓC ALKOHOLIKOWI W TRAKCIE LECZENIA?
Na każdym etapie zdrowienia alkoholika konieczna jest pomoc i okazanie wsparcia, również w trakcie leczenia. Odwiedzanie chorego i współuczestniczenie w terapii rodzinnej stanowi sygnał dla uzależnionego, że nie tylko on wkłada wysiłek w wyjście z nałogu, ale jego najbliższym również zależy, aby pomóc mu w wytrwaniu w abstynencji. Należy jednak wskazać, że aby leczenie było skuteczne musi być ono dobrowolne. Oznacza to, że alkoholik musi sam podjąć decyzję o leczeniu i poddać się detoksykacji organizmu i terapii odwykowej. Przymusowe leczenie zazwyczaj nie jest dobrym rozwiązaniem, bowiem chory nie wyraża chęci i woli współpracy, dlatego po wyjściu z ośrodka wraca do picia i ciągów alkoholowych, nierzadko z większą częstotliwością.
JAK POMÓC ALKOHOLIKOWI PO ODWYKU?
Wyjście ze specjalistycznego ośrodka odwykowego stanowi niezwykle trudny czas dla trzeźwiejącego alkoholika. Zakończenie terapii odwykowej bowiem wiąże się z powrotem do domu, co oznacza również powrót do miejsc i otoczenia, które nierzadko przyczyniło się do rozwoju nałogu. Dlatego też, osoby które wracają do domu nierzadko przeżywają stan napięcia i lęku, który związany jest z wytrwaniem w trzeźwości. Jest to również próba dla alkoholika, walka z chęcią powrotu do nałogu i ucieczką od problemów. Dlatego też powstaje pytanie: jak pomóc alkoholikowi w domu, po wyjściu z ośrodka? Jak pomóc trzeźwemu alkoholikowi po detoksie i terapii? Wsparcie i poświęcanie czasu osobie uzależnionej może mieć kluczowe znaczenie dla powrotu do normalnego życia i funkcjonowania w społeczeństwie. Rozmowy i próby zrozumienia przeżywanego niepokoju przez alkoholika również są niezwykle ważne, gdyż mobilizują chorego do dalszej walki z nałogiem. Istotne jest także uczestnictwo w grupach wsparcia po zakończonej terapii. Umożliwiają one bowiem przepracowanie trudnych sytuacji. Ponadto, uzależniony ma szansę rozmowy z psychoterapeutą, który pomoże w rozwiązaniu problemów z jakimi spotkał się chory po wyjściu z ośrodka. Co ważne, w terapii uzupełniającej może uczestniczyć również najbliższa rodzina – mąż, żona i dzieci.
Problem alkoholizmu może dotknąć każdego. Niezależnie jednak od tego, czy choroba alkoholowa dotyczy męża, żony, córki, syna, ojca, matki, brata, siostry, narzeczonego czy przyjaciela lub kolegi, nie należy pozostawiać osób uzależnionych bez pomocy. Zazwyczaj winą za nałóg najbliższe otoczenie obwinia alkoholika. Nie jest to jednak uzasadnione, bowiem nałóg jest chorobą, na którą alkoholicy nie mają wpływu. Z tego powodu nieodłącznym elementem skutecznej pomocy i wsparcia jest zrozumienie alkoholizmu jako chronicznej choroby, która rozwija się poza wolą uzależnionego. W początkowej fazie rozwoju uzależnienia picie ma charakter okazjonalny, niczym zatem nie różni się od społecznego wzorca picia, jednak u osób, które mają predyspozycje do popadania w nałogi, pojawiają się pozytywne, korzystne efekty alkoholizowania się. Zazwyczaj takie osoby traktują alkohol jako środek rozluźniający i ułatwiający nawiązywanie kontaktów. Co więcej, alkohol umożliwia również zapomnienie o problemach. Nierzadko osoby mające problemy zawodowe i osobiste alkoholizują się, gdyż jest to dla nich sposób na rozładowanie napięcia i redukcji stresu. Doświadczanie pozornie korzystnych skutków picia powoduje, że szukają oni okazji i towarzystwa do spożywania napojów alkoholowych. Wraz z wkraczaniem w kolejne fazy uzależnienia alkoholicy zatracają się w nałogu, co uniemożliwia im kontrolę nad piciem. U alkoholików silnie działają mechanizmy obronne wyparcia, zaprzeczenia i racjonalizacji, dlatego też są oni przekonani, że mają oni kontrolę nad piciem i mogą przestać wtedy, kiedy bedą chcieli. Konieczne jest zatem podejmowanie prób przekonania chorych o istnieniu problemu. Zatem jak uświadomić alkoholikowi, że jest alkoholikiem? Należy wskazać, że nie jest to łatwe, nie oznacza to jednak, że taką osobę można pozostawić bez pomocy, bowiem wsparcie najbliższych jest kluczowe dla wyjścia z nałogu i umożliwia powrót do normalnego życia. Co robić, kiedy brat, mąż, żona, syn, córka, rodzice (mama lub tata), chłopak czy przyjaciel jest alkoholikiem? Co zrobić by im pomóc? Skuteczna może okazać się metoda interwencji, która polega na działaniu z zaskoczenia. Celem interwencji jest zorganizowanie spotkania – konfrontacji miedzy osobą uzależnioną, a najbliższymi – rodziną i przyjaciółmi, którzy w obecności specjalisty z ośrodka leczenia uzależnień przeprowadzą rozmowę. Istotne jest jednak to, aby podczas konfrontacji panowała przyjazna atmosfera, a w rozmowie używane były rzeczowe, konkretne argumenty. Rozmowa taka może przyczynić się do podjęcia decyzji o wyjściu z nałogu i rozpoczęciu leczenia odwykowego. Powstaje więc pytanie: jak załatwić leczenie alkoholikowi? Wysoką skutecznością charakteryzują się prywatne ośrodki leczenia uzależnień, w których detoks i terapia odwykowa przebiegają w formie stacjonarnej. Leczenie takie daje największe szanse na wyjście z nałogu, ponieważ zazwyczaj chory znajduje się z dala od miejsca zamieszkania dzięki czemu nie ma możliwości odwiedzania miejsc i spotykania się z osobami, z którymi pił. Dodatkowo w ośrodku chory jest pod stałą opieką specjalistów – lekarzy, psychologów i psychoterapeutów, którzy podczas indywidualnych i grupowych sesji wypracowują z alkoholikami sposoby radzenia sobie z trudnościami. Należy jednak wskazać, że nawet zakończona sukcesem terapia jest początkiem drogi ku trzeźwości. Dlatego osoby chore na alkoholizm potrzebują wsparcia i zrozumienia nie tylko podczas leczenia i terapii, ale również po powrocie do domu. Istotne jest to, że alkoholikiem jest się przez całe życie. Oznacza to, że wypicie nawet niewielkiej ilości alkoholu może spowodować powrót do nałogów i picie w ciągach.